نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 546
بفهماند از ميان اين سه راه علاج موعظه علاجى است
كه هم در حال نشوز مفيد واقع مىشود، و هم قبل از نشوز، و هنگام پيدا شدن علامتهاى
آن و علاجهاى سهگانه همان است كه عبارت:
(فَعِظُوهُنَّ وَ اهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضاجِعِ وَ اضْرِبُوهُنَّ) بر آن دلالت
مىكند، و گو اين كه اين راههاى علاج با حرف و او به يكديگر عطف شده، و حرف واو
دلالتى بر ترتيب ندارد، ولى از معناى آيه مىدانيم كه بين اين سه علاج ترتيب هست،
و مىخواهد بفرمايد اول او را موعظه كنيد، اگر موعظه اثر نگذاشت با او قهر كنيد، و
رختخوابتان را جدا سازيد، و اگر اين نيز مفيد واقع نشد، او را بزنيد دليل بر اين
كه رعايت تدريج و ترتيب لازم است اين است كه ترتيب نامبرده به حسب طبع نيز وسايل
گوناگونى از كيفر دادن است، هر كس بخواهد كسى را كيفر كند طبيعتا اول از درجه ضعيف
آن شروع مىكند، و سپس به تدريج كيفر را شديد و شديدتر مىسازد، بنا بر اين ترتيبى
كه از آيه فهميده مىشود از سياق آن به دست مىآيد، نه از حرف واو.
و ظاهر جمله:(وَ اهْجُرُوهُنَّ فِي الْمَضاجِعِ) اين است كه بستر محفوظ باشد، ولى در
بستر با او قهر كند، مثلا در بستر پشت به او كند، و يا ملاعبه نكند، و يا طورى
ديگرى بىميلى خود را به او بفهماند، گو اينكه ممكن است با مثل اين عبارت جدا كردن
بستر نيز اراده بشود، ولى بعيد است (معمولا وقتى بخواهند بگويند بسترت را از او
جدا كن نمىگويند در بستر از او كناره بگير) و اى بسا معناى اول از اين نظر تاييد
شود، كه مضجع را به لفظ جمع آورده، چون بنا بر اين كه منظور جدا كردن مضجع بوده
باشد، ديگر به حسب ظاهر احتياج نبود كلمه نامبرده را به لفظ جمع بياورد، و كثرت را
بفهماند (زيرا كسى، همسرش مضاجع دارد كه هر شب با او بخوابد) مترجم .
(فَإِنْ أَطَعْنَكُمْ فَلا تَبْغُوا عَلَيْهِنَّ سَبِيلًا ...) يعنى اگر در
اثر اعمال آن سه راه علاج به اطاعت شما در آمدند، ديگر عليه آنان بهانهجويى مكنيد،
و با اين كه اطاعت شما مىكنند براى اذيت و آزارشان دنبال بهانه نگرديد، و در آخر
اين مطلب را تعليل مىكند به اين كه(إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلِيًّا
كَبِيراً) و اعلام مىدارد به اين كه مقام پروردگارشان على و كبير است، پس از
قدرت و تفوقى كه بر زنان خود دارند مغرور نشوند و سوء استفاده ننموده در اثر غرور
به آنها ظلم و استعلا و استكبار نكنند، و همواره به ياد علو مقام پروردگارشان
باشند.
(وَ إِنْ خِفْتُمْ شِقاقَ بَيْنِهِما فَابْعَثُوا ...) كلمه (شقاق) به
معناى قهر كردن و عداوت است، خداى سبحان براى مواردى كه
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 546