(لِكُلٍّ جَعَلْنا مَوالِيَ ... ) و در آخر حكم خود (به اين كه بهره موالى را بدهيد) را با جمله:(إِنَّ اللَّهَ كانَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ شَهِيداً) تعليل كرد.

و اين معنايى كه ما براى آيه كرديم از هر معناى ديگرى كه در تفسير آن آورده‌اند به ذهن نزديك‌تر است، مثلا بعضى گفته‌اند: مراد از موالى خويشاوندانى است كه ارث نمى‌برند، نه ورثه كه در ارث بردن اولويت دارند، ولى هيچ دليلى از ظاهر و لفظ آيه بر اين گفتار نيست به خلاف ورثه كه آيه دليل بر آن است.

بعضى ديگر گفته‌اند كلمه من در جمله:(مِمَّا تَرَكَ الْوالِدانِ وَ الْأَقْرَبُونَ ...) بيانيه است، و مراد از كلمه ما ورثه و اوليا است، و معناى آيه اين است: (ما براى هر يك از شما اوليايى قرار داديم تا از او ارث ببرند، و آن اوليا همان كسانى هستند كه بعد از خود به جاى گذاشته‌اند، از فرزندان و خويشاوندان).

[اقوال مختلف در مراد از(الَّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمانُكُمْ)]

بعضى ديگر گفته‌اند: مراد از جمله‌(الَّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمانُكُمْ) هم سوگندان است، چون در جاهليت رسم بود مردى با مرد ديگر به اصطلاح عقد برادرى مى‌بست، و به يكديگر مى‌گفتند خون من خون تو، و جنگ با من جنگ با تو، و صلح با من صلح با تو، تو از من ارث ببرى و من از تو ارث ببرم، تا عاقله من باشى، اگر جنايتى به خطا كردم بهاى آن را بدهى، و من عاقله تو باشم اگر جنايتى به خطا كردى ديه آن را بدهم، نتيجه اين تحالف اين بود كه هر يك از دنيا مى‌رفت ديگرى يك ششم از اموالش را ارث مى‌برد.

و بنا بر اين تفسير جمله مورد بحث بريده از جمله‌هاى قبل مى‌باشد، چون معنا چنين مى‌شود (ما براى يك يك شما وارثانى قرار داديم، و شما يك ششم هم سوگندان را بدهيد) اين مفسر سپس گفته حكم ارث بردن هم سوگندان به وسيله آيه:(وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى‌ بِبَعْضٍ) (خويشاوندان رحمى بعضى سزاوارتر به ارث بردن از بعضى ديگرند) نسخ شده.

بعضى ديگر گفته‌اند مراد از جمله:(فَآتُوهُمْ نَصِيبَهُمْ) اين نيست، كه يك ششم از ارث خود را به آنها بدهيد، بلكه منظور اين است كه طبق قرار داد، در جنگ با دشمن ايشان را يارى دهيد و در جنايت خطايى ديه آنان را بپردازيد، و در هنگام حاجت كمكشان كنيد، بنا بر اين تفسير، جمله نامبرده نسخ نشده است.

و اى بسا كه گفته باشند مراد از(الَّذِينَ عَقَدَتْ أَيْمانُكُمْ) آنهايى هستند كه رسول خدا 6 در مدينه بينشان برادرى برقرار كرد، كه در آغاز از يكديگر ارث مى‌بردند ولى بعدا به وسيله آيه ميراث ارث بردن نسخ شده است.