جرم شما در مى‌گذرد، آن وقت وجهى براى اين قول هست، چون با اين توجيه ارتباط اين آيه با آيات سابق هم كه در آن ذكرى از سنت‌هاى حق و باطل گذشتگان و ذكرى از توبه نسبت به آنچه قبل از اسلام آوردن مرتكب شده بودند، به ميان آمده بود.

(وَ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ) اين توبه عبارت است از رجوع خداى تعالى به بنده خود به نعمت و رحمتش، به اينكه برايش شريعت تشريع كند، و حقيقت را بيان نمايد و به سوى طريق استقامت، هدايتش فرمايد، همه اينها از خداى تعالى توبه است، هم چنان كه قبول توبه بنده گنه كار و از بين بردن آثار گناهان او نيز توبه است.

و اگر جمله:(وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ) را ذيل كلام قرار داد، براى اين بود كه به همه فقرات آيه مربوط باشد، چون اگر مى‌خواست تنها مربوط به جمله آخر آيه باشد مناسب‌تر آن بود كه بفرمايد: و اللَّه غفور رحيم .

(وَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ وَ يُرِيدُ الَّذِينَ ...) در اين آيه مساله توبه تكرار شده، و گويا منظور دلالت بر اين معنا بوده كه بفهماند جمله:(وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ أَنْ تَمِيلُوا مَيْلًا عَظِيماً) از سه فقره آيه قبلى، تنها مقابل فقره اخير قرار دارد، و اگر جمله:(وَ اللَّهُ يُرِيدُ ...) تكرار نمى‌شد، و جمله:(وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ) به آيه قبلى وصل مى‌شد، قهرا چنين به نظر مى‌رسيد كه اين جمله در مقابل همه فقرات آيه قبلى قرار دارد، و آن وقت معناى آيه به طور قطع لغو مى‌شد (توضيح اينكه فقرات آيه قبل عبارت بود از 1-(يُرِيدُ اللَّهُ لِيُبَيِّنَ لَكُمْ) 2-(يَهْدِيَكُمْ سُنَنَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ) 3-(وَ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ)، و اراده آنهايى كه پيروى شهوات مى‌كنند، نمى‌تواند از بيان خداى تعالى كه مضمون فقره اول است جلوگيرى و با آن مقابله كند، و همچنين نمى‌تواند با هدايت خداى تعالى كه مضمون جمله دوم است مقابله نمايد، خداى تعالى براى مسلمانان بيان مى‌كند و به سوى سنت‌هاى گذشتگان هدايت مى‌كند، چه آنها بخواهند و چه نخواهند، پس به همين منظور كه جمله‌(وَ يُرِيدُ الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الشَّهَواتِ ...) به همه فقرات بر نگردد، و تنها به جمله اخير بر گردد.

جمله:(وَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يَتُوبَ عَلَيْكُمْ) را تكرار نمود) (مترجم).

و مراد از ميل عظيم، هتك همين حدود الهى است، كه در اين آيات ذكر شد، مى‌فرمايد: پيروان شهوات مى‌خواهند شما همه اين مرزها را بشكنيد، با مادر و خواهر و دختر خود و غيره كه به نسب بر شما حرام شده‌اند، و خواهر رضاعى و مادر زن و ربيبه و غيره كه به سبب بر شما حرام شده‌اند همخوابگى كنيد، و يا زنا را مباح دانسته از سنت قويم ازدواج كه‌