نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 441
خواستيم بگوئيم به فرضى كه نظريه شما درست باشد
ذكر عقد دائم دليل بر انحصار نيست، و اما بنا به نظريه خود، كه جمله(أَنْ يَنْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ) هر دو نوع نكاح را
شامل مىشود، و ليكن منظور از آن، نكاح دائم است كه دشوارتر و خرجش بيشتر است ديگر
جايى براى اين توجيهها باقى نمىماند، و نبايد به خاطر همين كه آيه شريفه خواسته
است راهى آسانتر از نكاح دائم ارائه دهد كسى توهم كند كه پس آيه شريفه تنها شامل
نكاح دائم مىشود، چون اگر متعه هم مشروع بود بايد آن را جزء نكاحهاى آسانتر
بشمارد پس معلوم مىشود(فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ) در مقام
بيان حكم متعه نيست، هم چنان كه بعضى اين توهم را كردهاند- براى خاطر اينكه توسعه
و راه آسانتر نشان دادن هر دو طرفش يعنى منزل عنه و منزل اليه (و يا
بگو نكاح دشوار و نكاح آسان) در خود آيه مورد بحث آمده مىفرمايد: هر كس نمىتواند
چنان كند، چنين كند(وَ مَنْ لَمْ يَسْتَطِعْ ...) بله اگر منزل
اليه- همان راه آسانتر- را نام ببرد، ولى در مورد بحث اينطور نيست، حكم متعه در
آيه قبلى بيان شده، و در آيه مورد بحث در مقابل راه دشوار نكاح دائم و راه آسانتر
ازدواج با كنيز ديگران مقابله شده فرمود اگر قادر بر آن نيستيد به اين اكتفاء
نمائيد، و اين چه ارتباطى به آيه قبلى دارد؟!!.
علاوه بر
اينكه گفتيم جمله(أَنْ يَنْكِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ) هيچ امتناعى
ندارد از اينكه شامل هر دو نوع نكاح يعنى دائم و متعه بشود، هم چنان كه اگر در
بقيه فقرات آيه دقت كنيم اين معنا كاملا روشن مىشود.
(وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِإِيمانِكُمْ بَعْضُكُمْ مِنْ بَعْضٍ) از آنجايى
كه در جمله قبلى با آوردن قيد (المؤمنات) ايمان، در متعلق حكم قيد شده بود، و از
آنجايى كه ايمان امرى قلبى است لذا كسى نمىتواند به حقيقت ايمان ديگرى اطلاع پيدا
كند، چون براى اين آگهى ميزانى مانند ميزان الحراره و ساير موازين مادى وجود
ندارد، چه بسا مردمى توهم كنند كه خداى تعالى با آوردن اين قيد كار مسلمانان را
دشوار كرده، و بلكه اصلا جلو آن را گرفته، مسلمانان مكلف را دچار عسر و حرج ساخته،
چون نمىتوانند تشخيص دهند آيا زنى كه مىخواهند بگيرند ايمان قلبى دارد يا نه،
لذا در اين جمله كه مىفرمايد: (خدا به ايمان بندگان مؤمنش آگاه است) بطور كنايه
فهمانده، شما مكلفين مامور به تشخيص واقع و حقيقت ايمان زنان نيستيد، اين كار خدا
است و بس، بلكه تنها ماموريد بر طبق اسباب ظاهرى عمل كنيد اسبابى كه نظير شهادتين،
و شركت در جماعت مسلمين، و انجام وظائف عمومى دين دلالت بر ايمان صاحبش مىكند، و
همين ايمان ظاهرى معيار است نه ايمان باطنى.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 441