نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 410
(وَ لا تَنْكِحُوا ما نَكَحَ آباؤُكُمْ
مِنَ النِّساءِ إِلَّا ما قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ كانَ فاحِشَةً وَ مَقْتاً وَ ساءَ
سَبِيلًا) نازل شد و كبيشه به اهل خودش پيوست، اين تنها كبيشه نبود كه
چنين شد، در مدينه زنانى ديگر بودند كه نكاحشان به ارث رفته بود، چيزى كه هست نكاح
كبيشه را پسر شوهر ارث برده بود، كه خداى تعالى اين آيه را نازل كرد[1] كه:(يا
أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ
كَرْهاً).
مؤلف قدس
سره: آخر روايت خالى از اضطراب در معنا نيست، و اين داستان و اينكه آيات مورد بحث
در باره آن نازل شده در عدهاى از روايات اهل سنت نيز آمده است، چيزى كه هست، همه
و يا بيشتر اين روايات در اين مورد وارد شده، كه آيه شريفه:(يا
أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا يَحِلُّ لَكُمْ أَنْ تَرِثُوا النِّساءَ ...) در باره اين
قصه نازل شده، و خواننده محترم توجه كرد كه در بيان قبلى گفتيم: سياق آيات با اين
معنا سازگار نيست.
و با اين حال
در اينكه چنين سنتى در جاهليت وجود داشته، و در اينكه آيات قرآنى مورد بحث به وجهى
ارتباط با آن و با عادت جاريه در بين عرب آن روز كه آيات نازل مىشده داشته. كم و
بيش شكى نيست، پس آنچه در اين باب مورد اعتماد است همان بيان سابق، است و بس.
و در مجمع
البيان در تفسير آيه:(إِلَّا أَنْ يَأْتِينَ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ
...) مىگويد: بهتر آن است كه آيه را حمل كنيم بر همه گناهان، نه تنها
زنا و سپس اضافه كرده كه همين معنا از امام ابى جعفر (ع) روايت شده است[2].
و در تفسير
برهان از شيبانى نقل شده كه گفته است كلمه: فاحشة به معناى عمل زنا
است، و مساله چنين است كه اگر مردى مطلع شد كه همسرش زنا داده، مىتواند از او
فديه بگيرد، و اين معنا از امام ابى جعفر امام باقر (ع) روايت شده است[3].
و در الدر
المنثور است كه ابن جرير از جابر روايت آورده كه گفت: رسول خدا 6 فرمود: در مورد
زنان از خدا بترسيد، چون شما آنان را به عنوان امانت خدا گرفتهايد، و آلت
تناسليشان را با كلام خدا براى خود حلال كردهايد، بر زنان نيز لازم است كه هيچ
مرد اجنبى را كه شما مردان دوستش نمىداريد به خانه شما راه ندهند، و اگر چنين
كردند ايشان را بزنيد، اما نه به حدى كه از خانه و زندگى بيزار شوند، و بر مردان
لازم است كه