[1] كه بيانش در جلد دوم عربى اين كتاب گذشت، و هر چند كه از ظاهر آيه:(إِلَّا مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلًا صالِحاً فَأُوْلئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً وَ مَنْ تابَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَإِنَّهُ يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ مَتاباً)[2] و مخصوصا با در نظر گرفتن آيه دوم بر مى‌آيد كه توبه خود به تنهايى و يا به ضميمه ايمان و عمل صالح علاوه بر اينكه گناه را محو مى‌كند آن را مبدل به حسنات هم مى‌سازد. ليكن پرهيز كردن از گناهان هيچ ربطى به گناه كردن و سپس توبه نمودن ندارد، و قابل مقايسه با آن نيست، چون خداى عز و جل در كتاب خود روشن كرده كه اولا معاصى هر چه باشد بالآخره و به نوعى به وساوس شيطانى منتهى مى‌شود، و ثانيا ستايش‌هايى كه از مخلصين و معصومين از گناه و لغزشها كرده، برابر با ستايشى كه از گناهكاران توبه كار نموده نمى‌باشد، در اين آيات دقت بفرمائيد:(قالَ رَبِّ بِما أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ، إِلَّا عِبادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ، قالَ هذا صِراطٌ عَلَيَّ مُسْتَقِيمٌ، إِنَّ عِبادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ ...)[3] و نيز آيه‌(وَ لا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شاكِرِينَ)[4] (تو بيشترين آنان را شاكر نمى‌يابى) كه حكايت كلام ديگرى از ابليس است.

براى اينكه مخلصين و معصومين (ع) آن چنان مختص به مقام عبوديت تشريفى هستند، كه غير آنان يعنى حتى صالحان و توبه‌كاران هرگز به پايه آنان نميرسند.

بحث روايتى [ (رواياتى در باره توبه)]

در كتاب من لا يحضره الفقيه آمده كه رسول خدا 6 در آخرين‌

[1] پس كسى كه از ناحيه پروردگارش به موعظه مى‌رسد، و در نتيجه توبه مى‌كند گذشته‌اش بخشوده شده، و زمام امرش به دست خدا است سوره بقره آيه 275 .

[2] مگر كسى كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح كند كه اينگونه افراد گناهانشان را خدا به حسنات مبدل مى‌سازد و خدا، آمرزگار رحيم است و كسى كه به خاطر زشتى گناه از آن توبه كند و عمل صالح انجام دهد او در حقيقت به سوى خدا برگشته و بازگشت به سوى قادرى كرده كه مى‌تواند گناهان او را به حسنات مبدل كند سوره فرقان آيه 70- 71 .

[3] گفت پروردگارا بخاطر اين كه مرا اغوا كردى در زمين لذات مادى زمينى را در نظر انسان جلوه مى‌دهم، و همه را اغوا مى‌كنم، مگر بندگان مخلصى از ايشان را خداى تعالى فرمود: صراط مستقيم من نيز همين است كه بندگان من از تسلط تو بر آنان ايمنند تا آخر آيات سوره حجر آيه 39- 42 .

[4] سوره اعراف آيه 17.