(إِنَّ اللَّهَ لا يَسْتَحْيِي أَنْ يَضْرِبَ مَثَلًا ما)[1] گذشت، (و حاصل كلام اينكه: از آيه مورد بحث به دست مى‌آيد كه مال خورده شده يتيم در اين دنيا، در آخرت به صورت خوردن آتش مجسم مى‌شود مترجم ) و شايد منظور آن مفسر هم كه گفته: جمله:(إِنَّما يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ ناراً) بر مبناى حقيقت است نه مجاز، همين باشد. و اگر مرادش اين باشد ديگر اشكالى كه بعضى از مفسرين به وى كرده‌اند وارد نيست او اشكال كرده كه جمله ياكلون به قرينه اينكه جمله‌(سَيَصْلَوْنَ سَعِيراً) بر آن عطف شده دلالت بر حال دارد زيرا جمله دومى به خاطر حرف سين براى آينده است، اگر اولى هم به معناى حقيقت اكل و براى زمان آينده بود، بايد حرف سين بر سر آن نيز در مى‌آمد و بلكه بايد مى‌فرمود: سياكلون فى بطونهم نارا و يصلون سعيرا و چون چنين نفرموده، پس حق اين است كه بگوئيم مراد از جمله‌(يَأْكُلُونَ) معناى مجازى است و مى‌خواهد بفرمايد كسانى كه اموال ايتام را مى‌خورند همانند كسانى هستند كه آتش در شكم خود كنند اين بود خلاصه اشكال آن مفسر، و اين خود غفلت از معناى تجسم اعمال است، اگر معناى آن را فهميده بود اين اشكال را نمى‌كرد.

و اما اينكه فرمود:(وَ سَيَصْلَوْنَ سَعِيراً) اشاره است به عذاب اخروى، و كلمه سعير يكى از اسماء آتش آخرت است و وقتى گفته مى‌شود: صلى النار- يصلى النار- صلى و صليا معنايش اين است كه فلان با آتش سوخت و عذاب آن را چشيد.

بحث روايتى‌

در تفسير مجمع البيان ذيل آيه شريفه:(لِلرِّجالِ نَصِيبٌ مِمَّا تَرَكَ الْوالِدانِ ...) آمده كه مردم در اين آيه به دو قول اختلاف كرده‌اند، بعضى گفته‌اند: آيه‌اى است محكم و غير منسوخ، طايفه دوم گفته‌اند: نسخ شده، و قول اول از امام باقر ع روايت شده‌[2].

مؤلف قدس سره: و از تفسير على بن ابراهيم‌[3] نقل شده كه گفته است اين آيه به وسيله آيه شريفه:(يُوصِيكُمُ اللَّهُ فِي أَوْلادِكُمْ ...) نسخ شده است، ليكن اين قول هيچ وجهى و دليلى ندارد و ما در بيان سابق خود گفتيم كه آيه مورد بحث در مقام بيان كلى براى حكم ارث است و

[1] سوره بقره، آيه 26

[2] مجمع البيان ج 3 ص 11.

[3] تفسير قمى ج 1 ص 131.