نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 4 صفحه : 284
ع و هم از ديگران، و البته در اين باره مباحث
فقهى و اخبارى ناظر به آن مباحث هست، كه اگر كسى بخواهد از آن اطلاع يابد، بايد به
جوامع حديث و كتب فقهى مراجعه كند.
و در تفسير
عياشى از رفاعة از آن جناب روايت شده كه در ذيل آيه:(فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ) فرموده: پدرم بارها مىفرمود اين آيه نسخ شده
است[1].
و در تفسير
الدر المنثور است كه ابو داود و نحاس هر دو در كتاب ناسخ خود، و ابن منذر از طريق
عطا از ابن عباس روايت كرده كه گفت: آيه:(وَ مَنْ كانَ فَقِيراً
فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ) بوسيله آيه(إِنَّ
الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى ظُلْماً ...) نسخ شده
است[2].
مؤلف قدس
سره: بايد گفت كه منسوخ شدن آيه با معيارها و موازين نسخ سازگار نيست زيرا در ميان
آيات قرآن كريم، آيهاى نيست كه نسبتش با اين آيه نسبت ناسخ با منسوخ باشد و مضمون
آيه شريفه:(إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوالَ الْيَتامى ظُلْماً
...) با مضمون آيه مورد بحث (فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ) منافات
ندارد تا بگوئيم ناسخ آن است، زيرا خوردن مال يتيم در آيه مورد بحث، مقيد به معروف
و خوردنى كه خداپسندانه باشد شده است، مثلا عنوان اجرت در برابر حفظ
مال او را داشته باشد، و در آيهاى كه مىگويند ناسخ است، خوردن مال يتيم
مقيد به قيد ظلم شده است، و اينكه هيچ مجوزى براى خوردنش نداشته باشد،
و معلوم است كه بين آن جواز اكل و اين منع اكل منافاتى
نيست، پس حق مطلب اين است كه آيه مورد بحث نسخ نشده، و دو روايت بالا علاوه بر
اينكه ضعيف است، به خاطر مخالفتى كه با كتاب دارد طرح مىشود.
و در تفسير
عياشى از عبد اللَّه بن مغيره از جعفر بن محمد ع روايت آورده كه در ذيل آيه:(فَإِنْ آنَسْتُمْ مِنْهُمْ رُشْداً فَادْفَعُوا إِلَيْهِمْ أَمْوالَهُمْ) فرمودهاند
اگر ديديد آل محمد را دوست مىدارند ايشان را به درجهاى بالا برده و بلند
مرتبهاش گردانيد.
مؤلف قدس
سره: اين معنا از باب تطبيق مفاهيم باطن قرآن بر مصاديق است، نه معناى تحت اللفظى
آيه، در حقيقت در اين روايت عموم مردم را ايتام آل محمد، و آل محمد را پدران ايشان
خوانده كه مىفرمايد: اگر مردم آل محمد را دوست بدارند اينگونه مردم را بيشتر
احترام كنيد، چون رشد يافتهاند و بايد كه معارف را كه ارث پدران ايشان است به
ايشان بدهيد،