نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 85
و جايى ديگر فرموده:(وَ
لكِنْ يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ)[1] و در قرآن
كريم هيچ موردى سخن از طهارت معنوى نرفته مگر آنكه به خدا و يا به اذن خدايش نسبت
داده، و طهارت نامبرده جز زوال پليدى از قلب نيست و قلب هم جز همان نيرويى كه
ادراك و اراده مىكند چيزى نمىتواند باشد.
در نتيجه
طهارت قلب عبارت مىشود از طهارت نفس آدمى در اعتقاد و ارادهاش، و زايل شدن پليدى
در اين دو جهت، يعنى جهت اعتقاد و اراده و برگشت آن به اين است كه قلب در آنچه كه
از معارف حقه درك مىكند ثبات داشته باشد، و دستخوش تمايلات سوء نگردد، يعنى دچار
شك نشود. بين حق و باطل نوسان نكند، و نيز علاوه بر ثباتش در مرحله درك و اعتقاد،
در مرحله عمل هم كه لازمه علم است بر حق ثبات داشته و به سوى هواى نفس متمايل
نگردد، و ميثاق علم را نقض نكند، و اين همان رسوخ در علم است.
[
مطهرين همان راسخين در علم هستند]
چون خداى
سبحان راسخين در علم را جز اين توصيف نكرده، كه راه يافتهگانى ثابت بر علم و
ايمان خويشند، و دلهايشان از راه حق به سوى ابتغاء فتنه منحرف نمىشود، پس معلوم
شد اين مطهرين همان راسخين در علمند.
و ليكن در
عين حال نبايد نتيجهاى را كه اين بيان دست مىدهد اشتباه گرفت، چون آن مقدارى كه
با اين ثابت مىشود همين است كه مطهرين، علم به تاويل دارند، و لازمه تطهيرشان اين
است كه در علمشان راسخ باشند، چون تطهير دلهاشان مستند به خدا است، و خدا هم هرگز
مغلوب هيچ چيز واقع نمىشود.
لازمه
تطهيرشان اين است نه اينكه بگوييم راسخين در علم بدان جهت كه راسخ در علمند داناى
به تاويلند، و رسوخ در علم سبب علم به تاويل است، چون اين معنا را بگردن آيه
نمىتوان گذاشت، بلكه، چه بسا از سياق آيه بفهميم كه راسخين در علم جاهل به
تاويلند، چون مىگويند:(آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا) يعنى ما به
قرآن ايمان داريم همهاش از نزد پروردگار ما است چه بفهميم و چه نفهميم، علاوه بر
اينكه ما مىبينيم قرآن كريم مردانى از اهل كتاب را به صفت رسوخ در علم، و شكر در
برابر ايمان و عمل صالح توصيف كرده، فرموده:
(لكِنِ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ مِنْهُمْ وَ الْمُؤْمِنُونَ يُؤْمِنُونَ بِما
أُنْزِلَ إِلَيْكَ، وَ ما أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ)[2] و با اين
كلام خود اثبات نكرده كه در نتيجه رسوخ در علم داناى به تاويل هم هستند.
[2] ليكن آنهايى كه از اهل كتاب راسخ در علمند و نيز مؤمنين از
ساير ملتها بدانچه بر تو و بر انبياى قبل از تو نازل شده ايمان مىآورند.( سوره
نساء آيه 162).
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 3 صفحه : 85