بيشترى داشته، و كلمه أب - با تشديد باء - به معناى گياه و چراگاه است.

(مَتاعاً لَكُمْ وَ لِأَنْعامِكُمْ)- كلمه متاعا مفعول له است، مى‌فرمايد: ما آنچه از خوردنيها كه رويانديم براى اين بود كه شما را و چهار پايان را كه شما به خود اختصاص داده‌ايد، بهره‌مند و سير كنيم، و اگر در اين جمله از سياق غيبت‌(فَلْيَنْظُرِ الْإِنْسانُ) به خطاب كم التفات شده، براى آن بوده كه منت تدبير خود و انعام نعمتش را تاكيد كرده باشد.

(فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ) اين جمله اشاره است به سرانجام آن تدبيرى كه در اين آيات ذكر شده بود، تدبير عام ربوبى و تدبير خصوصيش در رابطه با انسان، و اينكه اين تدبير سرانجامش به كجا منتهى مى‌شود، و امرى كه خداى تعالى به انسانها كرد تا او را بندگى كنند، آيا انسان اين امر را به انجام رسانيد يا خير؟ و آن سرانجام همان روز صاخه (قيامت) است، كه انسان جزاى اعمال خود را دريافت مى‌كند.

كلمه صاخه به معناى صيحه شديدى است كه از شدتش گوشها كر شود، و منظور از آن نفخه صور است.

[اشاره به شدت و سختى روز قيامت به نحوى كه انسان حتى از كسان و نزديكانش مى‌گريزد]

(يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ وَ أُمِّهِ وَ أَبِيهِ وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِيهِ) اين آيه به شدت روز قيامت اشاره مى‌كند، شدت آن روز به حدى است كه اقرباى انسان و نزديكانش كه يك روز طاقت فراقشان را نداشت و آنها را ياور و بازوى خود در زندگى مى‌پنداشت، و همواره به آنان پناه مى‌برد، امروز از همه آنان مى‌گريزد، براى اينكه شدت آن چنان احاطه مى‌كند كه نمى‌گذارد آدمى به ياد چيزى و كسى بيفتد، و اعتنايى بغير خود كند، حال غير خودش هر كه مى‌خواهد باشد، آرى بلا و مصيبت وقتى عظيم باشد و شدت يابد، و بر آدمى چيره گردد، آن چنان آدمى را به خود جذب مى‌كند كه از هر فكر و تلاشى منصرفش مى‌سازد.

دليل بر اين معنا آيه بعدى است كه مى‌فرمايد:(لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ) يعنى براى هر فردى از ايشان، بقدر كفايت كه نگذارد به چيز ديگرى بينديشد گرفتارى هست.

و بعضى در سبب فرار انسان از اقرباء و بستگان نزديك خود در آن روز، وجوه ديگرى آورده‌اند كه چون دليلى بر آن نبود از ايرادش صرفنظر كرديم.

(وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ مُسْفِرَةٌ ضاحِكَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ) اين آيه بيان مى‌كند كه در آن روز مردم به دو قسم منقسم مى‌شوند، قسمى اهل سعادت، و قسمى ديگر اهل شقاوت، و اشاره مى‌كند به اينكه هر يك از اين دو طايفه با سيما