و اما اينكه وجه اتصال اين آيه به ما قبلش چيست؟ به نظر ما وجهش اين است كه زمينه گفتار در سابق زمينه تهديد تكذيب‌گران روز فصل بود، و در اين مقام بود كه آثار سوء اين تكذيبشان را بيان كند، در آيه مورد بحث هم همين مطلب را تمام نموده، مى‌فرمايد اينان خدا را وقتى كه ايشان را به عبادت خود مى‌خواند عبادت نمى‌كنند، چون منكر روز جزايند، و با انكار روز جزا عبادت معنا ندارد، پس آيه مورد بحث به اين بيان متصل به ما قبل است، و در عين حال زمينه‌اى است براى آيه بعد كه مى‌فرمايد:(فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ).

بعضى‌[1] به زمخشرى نسبت داده‌اند كه گفته است: اين آيه متصل به كلمه للمكذبين است، كه در آيه قبل بود، گويا فرموده: ويل براى كسانى كه تكذيب كردند، و كسانى كه وقتى به ايشان گفته مى‌شود ركوع كنيد ركوع نمى‌كنند.

در اين آيه التفاتى به كار رفته، قبلا منكرين معاد مورد خطاب بودند، به ايشان مى‌فرمود: بخوريد ... و در اينجا غايب به حساب آمده‌اند، مى‌فرمايد: وقتى به ايشان گفته مى‌شود ... و وجه اين التفات روگردانى از ايشان است، چون بعد از آنكه در جمله كلوا و تمتعوا ايشان را به خودشان واگذاشت، كه هر چه مى‌خواهند بكنند، ديگر معنا ندارد باز خطاب را متوجهشان كند.

(فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ) يعنى وقتى به قرآن كه معجزه و آيتى است الهى ايمان نمى‌آورند، و وقتى اين قرآن با كمال روشنى و با برهان قاطع برايشان بيان مى‌كند كه معبودى جز خدا ندارند، و خدا شريكى ندارد، و در پيش رويشان يوم الفصلى چنين و چنان دارند، توجهى بدان نمى‌كنند، ديگر بعد از اين قرآن به چه سخنى ايمان مى‌آورند.

اين جمله رسول خدا 6 را مايوس مى‌كند از اينكه به خدا و رسولش ايمان بياورند، و به منزله هشدارى است به اينكه ديگر ايشان را به ايمان دعوت مكن، و اينكه گفتيم بخورند و تمتع ببرند سخن به جايى بود، ديگر ايمان‌آور نيستند، و هيچ فايده‌اى در دعوت كردن آنان نيست، جز همين مقدار كه حجت بر آنان تمام شود.

بحث روايتى [ (چند روايت در ذيل برخى آيات گذشته)]

در تفسير قمى در ذيل آيه‌(أَ لَمْ نَخْلُقْكُمْ مِنْ ماءٍ مَهِينٍ) آمده يعنى آبى گنديده و

[1] روح المعانى، ج 29، ص 178.