و نيز مى‌فرمايد:(اعْمَلُوا ما شِئْتُمْ إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ)[1].

پس اينكه فرمود:(كُلُوا وَ تَمَتَّعُوا قَلِيلًا): بخوريد، و در اندك زمانى تمتع ببريد، و يا تمتعى اندك ببريد، در حقيقت مى‌خواهد ايشان را مايوس كند از اينكه با خوردن و تمتع بردن بتوانند عذاب را از خود دفع كنند، وقتى نمى‌توانند جلو عذاب را بگيرند، هر چه دلشان مى‌خواهد از متاع قليل دنيا بخورند.

و اگر در اين زمينه خصوص خوردن و تمتع را يادآور شد، براى اين بود كه منكرين معاد براى سعادت معنايى جز سعادت دنيا قائل نيستند، و براى سعادت دنيا هم معنايى جز خوردن و شهوترانى كردن نمى‌فهمند، عينا مانند يك حيوان بى‌زبان، كه قرآن كريم ايشان را به آن تشبيه نموده مى‌فرمايد:(وَ الَّذِينَ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُونَ وَ يَأْكُلُونَ كَما تَأْكُلُ الْأَنْعامُ وَ النَّارُ مَثْوىً لَهُمْ)[2].

و جمله‌(إِنَّكُمْ مُجْرِمُونَ)، علت مطالب ما قبل را بيان مى‌كند، كه در آن امر مى‌كرد به اينكه بخوريد و تمتع ببريد كه از آن سودى نخواهيد برد، براى اينكه شما با تكذيب يوم الفصل، و تكذيب كيفر تكذيب‌گران، مجرم شديد، و جزاى مجرم خواه ناخواه آتش است.

[مقصود از ركوع در آيه:(وَ إِذا قِيلَ لَهُمُ ارْكَعُوا لا يَرْكَعُونَ) و وجه اتصال اين آيه با آيات قبل‌]

(وَ إِذا قِيلَ لَهُمُ ارْكَعُوا لا يَرْكَعُونَ) مراد از ركوع - به طورى كه ديگران هم گفته‌اند[3]- نماز خواندن است، و شايد به اعتبار آن باشد كه نماز مشتمل بر ركوع است.

بعضى‌[4] هم گفته‌اند: مراد از ركوعى كه در اين آيه به آن امر فرموده، مطلق خشوع و خضوع و تواضع براى خداى تعالى است، به اينكه دعوتش را بپذيرند، و كلامش را قبول نموده، دينش را پيروى نمايند، و خلاصه بندگيش كنند.

بعضى‌[5] ديگر گفته‌اند: مراد از اين ركوع همان سجده‌اى است كه در قيامت مامور بدان مى‌شوند، ولى نمى‌توانند انجام دهند، كه قرآن در باره‌اش فرموده:(وَ يُدْعَوْنَ إِلَى السُّجُودِ فَلا يَسْتَطِيعُونَ)[6]، ليكن اين دو وجه خالى از بعد نيست.

[1] هر چه مى‌خواهيد بكنيد، كه او بدانچه مى‌كنيد بينا است. سوره حم‌سجده، آيه 40.

[2] و كسانى كه كافر شدند تمتع مى‌برند، و مى‌خورند آن چنان كه چارپايان مى‌خورند، و آتش منزلگاه ايشان است. سوره محمد، آيه 12.

[3] مجمع البيان، ج 10، ص 419.

[4] ( 4 و 5) روح المعانى، ج 29، ص 178.

[5] ( 4 و 5) روح المعانى، ج 29، ص 178.

[6] و دعوت به سجود مى‌شوند اما قادر بر آن نيستند. سوره قلم، آيه 42.