مى‌گسترند. بعضى‌[1] ديگر گفته‌اند: مراد ملائكه‌اى است كه نامه‌هاى اعمال را مى‌گسترند.

و بعضى‌[2] ديگر گفته‌اند: ملائكه‌اى است كه در هنگام نزول، بال خود را مى‌گسترند. و بعضى ديگر حرفهاى ديگرى زده‌اند.

(فَالْفارِقاتِ فَرْقاً) مراد از فارقات فرق‌هايى است كه بين حق و باطل، و حلال و حرام است، و فرق در اين آيه صفتى است كه بر نشر ياد شده متفرع مى‌شود.

(فَالْمُلْقِياتِ ذِكْراً عُذْراً أَوْ نُذْراً) مراد از ذكر قرآن است، كه او را به رسول خدا 6 مى‌خواندند. و ممكن هم هست وحى نازل بر انبيا باشد، كه بر آنان خوانده مى‌شد. و صفات سه‌گانه‌اى كه اخيرا ذكر شده، يعنى نشر ، فرق و القاء ، سه صفت است كه مترتب بر يكديگرند، يعنى اول بايد صحف آسمانى نشر بشود، تا فرق ميان حق و باطل و حلال و حرام روشن شود، پس با نشر است كه فرق تحقق خود را آغاز مى‌كند، و با القاء تحققش تمام مى‌شود، پس فرق مرتبه‌اى از وجود نشر است، كه بر آن مترتب مى‌شود، و القاء، مرتبه ديگرى است كه بر وجود آن مترتب مى‌شود و وجود نشر را تمام مى‌كند.

و در كلمه عذرا و نذرا مفعول له هستند، و اگر با حرف أو عطف شده‌اند براى افاده تنويع است.

بعضى‌[3] گفته‌اند: اين دو كلمه مصدر و به معناى اعذار و انذار است، و اعذار به معناى آوردن بهانه‌اى است كه به وسيله آن انسان معذور شود، و معناى آيه اين است كه: فرشتگان ذكر را تلاوت مى‌كنند تا عذر باشد براى بندگان مؤمن، كه به ذكر ايمان دارند، و تهديد باشد براى سايرين.

بعضى‌[4] ديگر گفته‌اند: معنايش اين است كه: فرشتگان ذكر را تلاوت مى‌كنند تا خداى تعالى عذرش در برابر بندگان و عقاب ايشان تمام باشد، و معلوم شود كه عقاب بندگان جز به وجه حكمت نبوده. برگشت اين معنا هم به همان اتمام حجت است، پس بنا بر اين، حاصل معناى آيه اين است كه فرشتگان ذكر را القاء مى‌كنند تا حجت بر تكذيب گران تمام شود، و تهديدى براى غير ايشان باشد، و اين معنا معناى خوبى است.

[1] روح المعانى، ج 29، ص 171.

[2] تفسير مراغى، ج 29، ص 178.

[3] ( 3 و 4) مجمع البيان، ج 10، ص 415.

[4] ( 3 و 4) مجمع البيان، ج 10، ص 415.