نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 20 صفحه : 204
باشد، و وجه
خداى تعالى عبارت است از صفات فعلى خداى تعالى، صفات كريمهاى كه افاضه خير بر خلق
و خلقت و تدبير و رزق آنها، و يا به عبارت جامعتر رحمت عامه او كه قوام تمامى
موجودات بدان است، از آن صفات نشات مىگيرد، و بنا بر اين معناى اينكه عملى به
خاطر وجه اللَّه انجام شود اين است كه در انجام عمل اين نتيجه منظور گردد كه رحمت
خداى تعالى و خشنوديش جلب شود، منظور تنها و تنها اين باشد و ذرهاى از پاداشهايى
كه در دست غير خداى تعالى است منظور نباشد، و به همين جهت خانواده اطعامگر دنبال
اين سخن خود كه(إِنَّما
نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ)
اضافه كردند: (لا
نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً)- ما از شما نه پاداشى مىخواهيم، و نه حتى تشكرى .
[معناى
اينكه عملى به خاطر وجه اللَّه انجام شود]
گفتيم
وجه خداى تعالى عبارت است از صفات فعلى او، كه صفات ذاتى خداى تعالى ما وراى آن
صفات قرار دارد، و مبدأ آن و در آخر مبدأ تمامى خيرات عالم است. و بنا بر اين
برگشت اينكه عمل براى وجه اللَّه باشد، به اين مىشود كه عمل انسان به اين انگيزه
از انسان سر بزند كه باعث رضاى اوست، و او محبوب ما و رضايتش منظور ما است، براى
اينكه او جميل على الاطلاق است، و به تعبير ديگر: برگشت چنين عملى به اين است كه
انسان خداى را تنها به اين جهت عبادت كند كه او اهليت عبادت و استحقاق آن را دارد.
هدف
واقع شدن وجه اللَّه، و آن را غايت و انگيزه اعمال قرار دادن، در چند جا از كلام
مجيدش آمده، مانند آيات زير:(وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ
الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُرِيدُونَ
وَجْهَهُ)[1]، و
در اين معنا است آيه شريفه(وَ ما أُمِرُوا إِلَّا
لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ)[2]، و
آيه شريفه(وَ ما تُنْفِقُونَ إِلَّا ابْتِغاءَ وَجْهِ اللَّهِ)[3]، و
آيه شريفه(فَادْعُوهُ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ)[4]، و
آيه(أَلا لِلَّهِ الدِّينُ الْخالِصُ)[5].
(لا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً)-
جزاء به معناى آن است كه عمل كسى را به چيزى كه معادل و برابر آن باشد عوض
دهى، حال چه عمل خير باشد، كه معادلش جزاى خير
[1] نفس خويش را با كسانى كه صبح و شام پروردگار خود را
مىخوانند، و به جز وجه او هدفى ندارند مقاوم ساز. سوره كهف، آيه 28.
[2] مامور نشدند مگر به اينكه خدا را با وضعى عبادت كنند كه دين
خالص براى خدا باشد. سوره بينه، آيه 5.
[3] و انفاق نمىكنيد مگر براى تحصيل وجه اللَّه. سوره بقره، آيه
272.
[4] او را در حالى بخوانيد كه دين را خالص براى او بدانيد. سوره
مؤمن، آيه 65.
[5] آگاه باشيد كه دين خالص تنها از آن خدا است. سوره زمر، آيه
3.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 20 صفحه : 204