قرار مى‌گيرد، و چه شر كه معادلش جزاى شر واقع مى‌شود، جزا، هم از اين جهت عموميت دارد و هم از جهت اينكه شامل جزاى عملى و زبانى هر دو مى‌شود، چيزى كه هست در خصوص آيه مورد بحث به قرينه اينكه در مقابل شكور قرار گرفته (نه جزايى مى‌خواهيم و نه تشكرى) تنها جزاى عملى منظور است، نه جزا و تلافى زبانى.

و كلمه شكر و شكور هر دو به معناى ذكر نعمت، و يادآورى آن در زبان و قلب و عمل است، و منظور از آن در آيه شريفه به قرينه اينكه در مقابل جزا قرار گرفته تنها ثناى جميل زبانى است، و آيه شريفه يعنى آيه‌(إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ ...) خطابى است از اين طايفه به كسانى كه اطعامشان كردند، حال يا به زبان قال، كه در اين صورت اين آيه يا حكايت سخن ايشان است، و كلمه قالوا در تقدير آن است، و تقديرش: قالوا انما نطعمكم ... است، و خواسته‌اند به مسكين و يتيم و اسير اطمينان بدهند كه به احدى نخواهيم گفت ما افطار سه روز خود را به فلان و فلان داديم، و آبروى شما را نمى‌ريزيم، و بر شما منت نمى‌گذاريم، و يا اينكه اطعامگران اصلا چنين سخنى به زبان نياورده‌اند، و جمله مذكور زبان حال ايشان است، و خداى تعالى مى‌خواهد ايشان را به آن اخلاصى كه از باطن آنان خبر دارد بستايد، و بفهماند كه اين طايفه چنين مردمى بودند، و اطعامشان صرفا به خاطر خدا بود.

(إِنَّا نَخافُ مِنْ رَبِّنا يَوْماً عَبُوساً قَمْطَرِيراً) اينكه روز قيامت را عبوس شمرده از باب استعاره است، و مراد از عبوس بودن آن ظهور كمال شدت آن براى مجرمين است، و كلمه قمطرير - به طورى كه گفته‌اند[1]- به معناى دشوار و سخت است.

اين آيه در مقام بيان علت سخنى است كه از ايشان حكايت كرد، مى‌خواهد بفهماند چرا گفتند:(إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ ...) و اينكه اگر عمل مذكور خود را تنها و تنها به خاطر خدا انجام دادند، و عبوديت خود را براى خدا خالص كردند، براى اين بود كه از آن روز سخت و دشوار مى‌ترسيدند، و براى بيان علت مذكور اكتفاء نكردند به اينكه ما از آن روز مى‌ترسيم، بلكه آن روز را به پروردگار خود نسبت داده، گفتند: ما از پروردگار خود از روزى مى‌ترسيم كه چنين و چنان است ، تا فهمانده باشند وقتى از اين اطعامشان چيزى غير از پروردگارشان را در نظر ندارند، پس ترسشان هم از غير او نيست، هم چنان كه اميدى هم به غير او ندارند،

[1] روح المعانى، ج 29، ص 156.