نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 647
مىخورد و لباس مىخرد و نوشيدنى مىنوشد و خانه
مىخرد با اينكه همه اينها حرام است و نماز و بسيارى ديگر از عبادتهايش را فاسد
مىكند و با مصرف كردن مال ربوى بسيارى از معاملات غير ربوى او نيز باطل مىشود و
ضامن طرف معامله خود مىگردد و در بسيارى از موارد كه به جاى بهره پولش، ملك مردم
يا اثاث منزل مردم را مىگيرد غاصب آن اموال مىشود و به خاطر طمع و حرصى كه نسبت
به اموال مردم مىورزد و خشونت و قساوتى كه در گرفتن طلب خود اعمال مىكند و به
اين وسيله به خيال خود حق خود را مىگيرد بسيارى از اصول و فروع اخلاق و فضائل را
در مردم مىكشد و از همه بالاتر او فردى اثيم است يعنى آثار سوء گناه، دلش را سياه
كرده، ديگر خداى سبحان دوستش نمىدارد چون خداى تعالى هيچ كفران گر اثيم را دوست
نمىدارد.
(إِنَّ
الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ) ... اين جمله
تعليلى است كه ثواب صدقه دهندگان و كسانى را كه به خاطر نهى خدا دست از رباخوارى
بر مىدارند به وجهى عام بيان مىكند به وجهى كه هم شامل اين دو مورد مىشود و هم
غير اين دو.
(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا
إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ) اين آيه مؤمنين را مخاطب قرار داده و به آنان
دستور مىدهد از خدا بپرهيزند و اين مطلب را به عنوان زمينهچينى مىآورد تا
دنبالش بفرمايد: ((وَ ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبا) ...) يعنى آنچه از
ربا نزد بدهكاران مانده، صرفنظر كنيد و از اين بيان چنين بدست مىآيد كه بعضى
مؤمنين در عهد نزول اين آيات هنوز ربا مىگرفتند و بقايايى از ربا از بدهكاران خود
طلب داشتهاند لذا مىفرمايد: از آنچه مانده صرفنظر كنيد و سپس آنان را تهديد
نموده مىفرمايد:(فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ
رَسُولِهِ).
و اين خود
مؤيد روايت آينده است كه شان نزول آيه را بيان مىكند و اينكه جمله را با قيد (اگر
مؤمنيد) مقيد كرد به منظور اشاره به اين است كه ترك رباخوارى از لوازم ايمان است و
نيز براى اين است كه جمله (و من عاد ...) و جمله: (وَ اللَّهُ لا
يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ) ... را تاكيد كند.
(فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُوا فَأْذَنُوا بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ) كلمه
اذن هم بر وزن كلمه علم است و هم معناى آن را مىدهد بعضى از
قاريان آيه را به صورت فاذنوا كه صيغه امر از مصدر ايذان
است قرائت كردهاند كه بنا بر اين، معنا چنين مىشود (پس اعلان جنگ با خدا و رسول
بدهيد) و حرف باء در جمله: بحرب
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 647