و اين معنا از آيه شريفه زير نيز استفاده مى‌شود، آنجا كه قرآن گفتار منكرين معاد را نقل كرده و مى‌فرمايد:(وَ قالُوا أَ إِذا ضَلَلْنا فِي الْأَرْضِ أَ إِنَّا لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ؟ بَلْ هُمْ بِلِقاءِ رَبِّهِمْ كافِرُونَ، قُلْ يَتَوَفَّاكُمْ مَلَكُ الْمَوْتِ الَّذِي وُكِّلَ بِكُمْ، ثُمَّ إِلى‌ رَبِّكُمْ تُرْجَعُونَ)[1].

در سابق نيز در تفسير همين آيه آنجا كه در باره تجرد نفس بحث مى‌كرديم مقدارى در اين باره سخن گفتيم، و انشاء اللَّه بحث مفصل آن در جاى خودش خواهد آمد.

پس اينكه خداوند متعال فرمود:(فَخُذْ أَرْبَعَةً مِنَ الطَّيْرِ)، براى اين بود كه ابراهيم ع مرغان را كاملا بشناسد، و وقتى دوباره زنده مى‌شوند در اينكه اينها همان مرغها هستند شك نكند، و به نظرش ناشناس نيايد، بلكه همه خصوصيات و يا اگر اختلافى رخ داده باشد، تشخيص دهد.

و اينكه فرمود:(فَصُرْهُنَّ إِلَيْكَ، ثُمَّ اجْعَلْ عَلى‌ كُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءاً)، معنايش اين است كه آنها را ذبح كن، و اجزاى بدنشان را خرد نموده با هم مخلوط كن، آن گاه بر سر كوه‌هايى كه در اينجا هست بگذار تا علاوه بر اينكه اجزا از هم مشخص نيستند، از يكديگر دور هم بشوند، و اين خود يكى از شواهد بر اين معنا است كه اين قصه بعد از هجرت ابراهيم ع از سرزمين بابل به سوريه اتفاق افتاده، براى اينكه سرزمين بابل كوه ندارد.

و اينكه خداوند فرمود:(ثُمَّ ادْعُهُنَّ يَأْتِينَكَ سَعْياً) يعنى مرغ‌ها را صدا بزن، و بگو اى طاووس و اى فلان و اى فلان پس از آيه به دست مى‌آيد كه ابراهيم ع خود مرغها را صدا زدند، نه اينكه اجزاى آنها را صدا كرده باشند، چون اگر ابراهيم ع اجزاى مرغها را صدا مى‌كردند مى‌بايست آيه شريفه چنين باشد ثم نادهن چون اجزاى مرغها در روى كوه‌هايى بودند كه بين ابراهيم ع و آنها مسافت طولانى بود، و در مسافت‌هاى دور، لفظ ندا را به كار مى‌برند نه لفظ دعوت را.

و معناى اينكه فرمود:(يَأْتِينَكَ سَعْياً)، اين است كه روح مرغان به جسد خود بر مى‌گردد، و با سرعت به سويت مى‌آيند.

(وَ اعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ) يعنى بدان كه خدا عزيز است، و هيچ چيزى نمى‌تواند از تحت قدرت او بگريزد، و از

[1] و گفتند آيا بعد از آنكه در زمين ناپديد شديم دوباره خلق مى‌شويم؟( تعجب آنان از اين جهت نيست كه عقل چنين قدرتى براى ما اثبات نمى‌كند) بلكه از اين جهت است كه كفر به معاد جزء دين آنها است، بگو( شما در زمين گم نمى‌شويد، بلكه) فرشته مرگ كه موكل بر شما است شما را بطور كامل تحويل مى‌گيرد و سپس به سوى پروردگارتان باز مى‌گرديد. سوره سجده آيه 11