نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 476
مختصات موسى را بيان كرده بود، و آن مساله سخن
گفتن با او بود، و بعد از اين مساله رفع درجات را آورده، قهرا منظور جز پيامبر
اسلام نمىتواند باشد، و ممكن است بنا بر اين قول، تصريح به نام عيسى ع را اينطور
توجيه كرد كه چون قبلا نام اين بزرگوار در بين انبيايى كه در اين آيات ذكر شده
نيامده بود. نام آن حضرت آورده شده است.
ولى آنچه
سزاوار است كه گفته شود اين است كه شكى نيست كه ترفيع درجه رسول خدا 6 نيز در
آيه هست، چيزى كه هست اختصاص دادن آيه به آن جناب دليلى ندارد، و همچنين اختصاص
دادن آن به ساير نامبردگان يعنى ارميا و شموئيل و داود و يا به همه آنهايى كه
نامشان در اين سوره آمده، هيچيك از اين نظريهها درست نيست و بدون دليل سخن گفتن
است، بلكه ظاهر آيه اين است كه به اطلاق آن شامل همه رسولان ع مىشود، و
كلمه بعض در جمله و(رَفَعَ بَعْضَهُمْ دَرَجاتٍ) ، شامل
تمام انسانهايى مىگردد كه خدا بر آنان انعام نموده و بر ساير افراد برترى داده
است.
بعضى از
مفسرين اختصاص آيه به پيامبر اسلام را توجيه كرده و گفتهاند: اسلوب كلام اقتضا
مىكند كه مراد از بعض ، پيامبر اسلام باشد، براى اينكه سياق كلام براى
عبرت گرفتن امتهايى است كه بعد از در گذشت پيامبرشان به جان هم افتاده و با هم جنگ
كردند، با اينكه دينشان، يك دين بود، و از اين امتها آنهايى كه در زمان نزول آيه
وجود داشتند امت موسى و عيسى و پيامبر اسلام بودند، پس بايد همين سه بزرگوار منظور
نظر آيه باشند، چيزى كه هست از آنجايى كه در آيه مورد بحث تفضيل موسى و عيسى ذكر
شده، ناگزير بايد منظور از جمله(وَ رَفَعَ بَعْضَهُمْ
دَرَجاتٍ)، تنها پيامبر اسلام باشد.
ليكن اين
توجيه هم درست نيست، براى اينكه قرآن كريم حكم مىكند به اينكه تمامى انبيا
فرستاده شده به سوى تمامى مردم هستند، قرآن مىفرمايد:(لا
نُفَرِّقُ بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ)[1].
پس همين كه
تمامى انبيا داراى آياتى روشن بودند مىبايد ريشه فساد و درگيرى و قتال را از ميان
بشر بردارد، و بعد از انبيا، ديگر جايى براى اين وحشىگرىها باقى نماند، اما خود
مردم به انگيزه حسد و طغيانى كه نسبت به يكديگر داشتند، به جان هم افتادند، پس
ريشه اصلى جنگها همين طغيانگرىها بوده، خداى تعالى هر وقت مصلحت ديده، دستور
قتال داده است، تا با كلمات خود حق را به كرسى بنشاند، و هر آنچه را كه باطل است،
نابود سازد، پس بهترين وجه همان است كه عموميت آيه را حفظ كنيم.
[1] ما بين احدى از انبيا فرق نمىگذاريم. سوره بقره، آيه
136
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 2 صفحه : 476