گشايشى قرار مى‌دهد (7).

بيان آيات [بيان آيات راجع به حكم طلاق، عده، رجوع و ...]

اين سوره مشتمل بر بيان كلياتى از احكام طلاق است، و به دنبال آن مقدارى اندرز و تهديد و بشارت، و اين سوره به شهادت سياقش در مدينه نازل شده.

(يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَ أَحْصُوا الْعِدَّةَ ...) در آغاز سوره نخست خطاب را متوجه رسول خدا 6 مى‌كند، چون او است كه به سوى امت فرستاده شده و پيشواى امت است، پس مى‌شود مطالب مربوط به همه امت را به شخص او خطاب كرد، و اين گونه خطابها در استعمال شايع است، خطابى است مخصوص بزرگ قوم، و مقدم بر همه آنان، ولى منظور عموم پيروان و زيردستان او است، پس ديگر وجه و دليلى ندارد كه مثل بعضى از مفسرين بگوييم تقدير آيه يا ايها النبى قل لامتك اذا طلقتم النساء است، يعنى اى پيامبر به امتت بگو كه وقتى زنان را طلاق داديد چنين و چنان كنيد.

و معناى اينكه فرموده: و چون زنان را طلاق داديد با عده طلاق دهيد اين است كه چون خواستيد طلاق بدهيد و نزديك شد اين كار را انجام دهيد چنين و چنان كنيد، چون معنا ندارد كه بعد از طلاق دادن دوباره طلاق دهند، پس در حقيقت اين تعبير نظير تعبير در آيه زير است كه مى‌فرمايد:(إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا)[1]، يعنى چون خواستيد به نماز بايستيد چنين كنيد.

و عده عبارت از اين است كه زن در آن مدت از ازدواج جديد، خوددارى كند، تا آن مدت كه شرع معين كرده تمام شود، و مراد از طلاق دادن براى عده طلاق دادن براى زمان عده است، به طورى كه زمان عده را از روز وقوع طلاق حساب كنند، و اين بدين صورت مى‌شود كه طلاق در طهرى واقع شود كه در آن طهر عمل جنسى انجام نشده باشد، از آن تاريخ حساب عده را نگه مى‌دارد تا سه بار حيض ديدن و پاك شدن، كه بعد از آن مى‌تواند شوهر كند.

(وَ أَحْصُوا الْعِدَّةَ)- يعنى عدد حيض‌ها و پاك شدنها را كه معيار عده است بشماريد و

[1] و چون به نماز ايستاديد دست و صورت خود را بشوييد. سوره مائده، آيه 6.