مؤلف: شايد مراد از نسخ آيه مذكور به وسيله آيه‌(وَ لا تُمْسِكُوا ...) اين باشد كه آيه سوره مائده يعنى آيه‌(وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ) ازدواج با زنان اهل كتاب هم به طور دائم را شامل مى‌شده و هم به طور متعه را، و آيه‌(وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ) تنها نكاح دائم با آنان را نسخ كرده و اما نكاح متعه آنان هم چنان بر جواز خود باقى است. و بنا بر اين، پس منظور از نسخ، نسخ اصطلاحى نيست، بلكه منظور تخصيص است، و چطور مى‌تواند نسخ اصطلاحى باشد با اينكه آيه مورد بحث قبل از آيه سوره مائده نازل شده، و معنا ندارد آيه‌اى كه قبلا نازل شده، آيه‌اى را كه بعدا نازل خواهد شد نسخ كند. خواهى گفت اين اشكال در تخصيص هم وارد است. مى‌گوييم: خير، آيه‌اى كه قبلا نازل شده تنها يك قسم نكاح با زنان اهل كتاب را حرام مى‌كرده، و آن نكاح دائمى بوده، و آيه سوره مائده آن قسم ديگرش را حلال كرده. علاوه بر اين، آيه مائده در زمينه منت‌گذارى نازل شده، و خواسته است گشايشى به كار مؤمنان بدهد، و آيه‌اى كه چنين زمينه‌اى دارد قابل نسخ نيست.

و در مجمع البيان در ذيل آيه‌(وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ) مى‌گويد: ابى الجارود از امام ابى جعفر (ع) روايت كرده كه اين آيه به وسيله آيه (وَ لا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكاتِ حَتَّى يُؤْمِنَ‌) و نيز به وسيله آيه (وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ) نسخ شده است‌[1].

مؤلف: اين روايت غير از ضعف راوى‌اش از يك جهت ديگر ضعيف است، و آن اين است كه آيه‌(وَ لا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكاتِ ...)، تنها شامل زنان مشرك از بت‌پرستان مى‌شود، و آيه شريفه و المحصنات ... اين معنا را افاده مى‌كند كه ازدواج با زنان اهل كتاب جائز است، و بين اين دو آيه منافات و معارضه‌اى نيست تا يكى از آن دو ناسخ ديگرى باشد. ما در سابق در باره نسخ شدن آيه و المحصنات ... به وسيله آيه‌(وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ) بحث كرديم، و در تفسير آيه‌(وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ) نيز مطالبى گذشت كه مفيد مطالب اين بحث است.

و در تفسير قمى در روايت ابى الجارود از امام ابى جعفر (ع) آمده كه در ذيل جمله‌(وَ إِنْ فاتَكُمْ شَيْ‌ءٌ مِنْ أَزْواجِكُمْ) فرمود: يعنى اگر زنانى از شما مسلمانان به طرف كفارى كه با آنان عهدنامه نوشته‌ايد رفتند، مهريه آنان را از ايشان بگيريد، و اگر از زنان كفار افرادى به شما پيوستند، شما هم مهريه آنان را به شوهران كافرشان بدهيد. اين حكم خداى شما است كه در بينتان مقرر نموده‌[2].

[1] مجمع البيان، ج 3، ص 162.

[2] تفسير قمى، ج 2، ص 363.