تفسير آيه شريفه‌(وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ)[1] گفتيم كه: بين اين دو آيه و آيه مورد بحث نسخى واقع نشده.

(وَ سْئَلُوا ما أَنْفَقْتُمْ وَ لْيَسْئَلُوا ما أَنْفَقُوا)- ضمير جمع در كلمه و اسئلوا به مؤمنين، و ضمير در يسئلوا به كفار برمى‌گردد، و معناى جمله مورد بحث اين است كه: اگر زنى از شما مسلمانان به كفار پيوست، شما نيز بايد از كفار مهريه‌اى كه به آن زن داده‌ايد مطالبه كنيد، هم چنان كه آنها مى‌توانند مهريه زنى را كه به شما مسلمانان پيوسته از شما مطالبه كنند، آيه شريفه با جمله‌اى ختم شده كه در آن به اين معنا اشاره شده است، كه احكام مذكور در آيه حكم خداست، مى‌فرمايد:(ذلِكُمْ حُكْمُ اللَّهِ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ).

[معناى آيه شريفه:(وَ إِنْ فاتَكُمْ شَيْ‌ءٌ مِنْ أَزْواجِكُمْ ...)]

(وَ إِنْ فاتَكُمْ شَيْ‌ءٌ مِنْ أَزْواجِكُمْ إِلَى الْكُفَّارِ فَعاقَبْتُمْ فَآتُوا الَّذِينَ ذَهَبَتْ أَزْواجُهُمْ مِثْلَ ما أَنْفَقُوا ...) راغب گفته: كلمه فوت به معناى دور شدن چيزى از آدمى است، به نحوى كه دسترسى به آن ممكن نباشد، و در آيه‌(وَ إِنْ فاتَكُمْ شَيْ‌ءٌ مِنْ أَزْواجِكُمْ إِلَى الْكُفَّارِ) به همين معنا است‌[2] و كلمه معاقبه و عقاب به معناى رسيدن به آخر و عاقبت هر چيز تفسير شده، و منظور از آن در آيه اين است كه اگر از كفار غنيمتى كه عاقبت جنگ است به شما رسيد. و بعضى‌[3] گفته‌اند كه: عاقبتم با اينكه از باب مفاعله است به معناى عقبتم - با تشديد قاف- از باب تفعيل است. بعضى‌[4] ديگر گفته‌اند: از عقبه به معناى توبه گرفته شده.

و آنچه به ذهن نزديك‌تر مى‌رسد اين است كه مراد از كلمه شى‌ء در آيه شريفه مهريه باشد، و حرف من در جمله من ازواجكم ابتداى غايت را برساند، و جمله الى الكفار متعلق باشد به جمله فاتكم و مراد از جمله‌(الَّذِينَ ذَهَبَتْ أَزْواجُهُمْ) بعضى از مؤمنين باشد، و ضمير در انفقوا به همانان برگردد، در نتيجه معناى آيه چنين باشد: و اگر از شما مهريه‌اى از همسران كافرتان نزد كفار مانده و از دست رفته باشد، و همسرانتان به كفار پيوسته باشند، اگر مؤمنين در جنگ به غنيمتى رسيدند، مهريه اين گونه افراد را به همان مقدارى كه از چنگشان رفته به آنان بدهند.

البته آيه شريفه به وجوهى ديگر نيز تفسير شده، اما وجوهى است كه از فهم دور است، و به همين جهت از نقل آنها چشم پوشيديم.

(وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي أَنْتُمْ بِهِ مُؤْمِنُونَ)- در اين جمله امر به تقوى نموده، و خداى تعالى را

[1] سوره مائده، آيه 5.

[2] مفردات راغب، ماده فوت .

[3] ( 3 و 4) روح المعانى، ج 28، ص 79.

[4] ( 3 و 4) روح المعانى، ج 28، ص 79.