عمل خود مداومت و استمرار داشته‌اند. و معناى آيه اين است كه: خداى تعالى براى آنان عذابى سخت تهيه ديده، به علت اينكه در عمل زشت خود مداومت دارند.

(اتَّخَذُوا أَيْمانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَلَهُمْ عَذابٌ مُهِينٌ) كلمه أيمان - به فتح همزه- جمع يمين- سوگند است. و كلمه جنة - به ضم جيم- به معناى پرده و پوششى است كه با آن خود را از شر حفظ مى‌كنند، سپر را هم به همين جهت جنة مى‌نامند. و كلمه مهين - به ضم ميم- اسم فاعل از مصدر اهانت و به معناى اذلال و خوار نمودن است.

و معناى آيه اين است كه: منافقين سوگندهاى خود را پرده و پوشش خود كردند تا به وسيله آن، تهمت و سوء ظن را از خود دفع كنند. هر جا عملى از آنان سر زد كه مؤمنين را در عقايدشان به شك و ترديد انداخته آنان را مثل خود از راه خدا كه همان اسلام است منصرف سازد، و با سوگندهاى دروغ خود را تبرئه مى‌كردند، و به همين جهت عذابى خوار كننده دارند.

(لَنْ تُغْنِيَ عَنْهُمْ أَمْوالُهُمْ وَ لا أَوْلادُهُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِيها خالِدُونَ) يعنى آن انگيزه‌اى كه وادارشان مى‌كرد چنين وضعى به خود بگيرند متاع زندگى دنيا است كه همان اموال و اولاد است، و ليكن با در نظر داشتن عذاب جاودانه‌اى كه دارند، و خداى تعالى آن را برايشان معين فرموده، و اينكه چقدر احتياج به خلاصى از آن دارند، آن متاع دنيا به هيچ وجه نمى‌تواند در خلاصى آنان مؤثر باشد، پس تا دير نشده به خدا ايمان بياورند، و او را بپرستند.

[دروغ گويى منافقين در قيامت كه روز كشف حقائق است از باب بروز ملكات و عادات است‌]

(يَوْمَ يَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِيعاً فَيَحْلِفُونَ لَهُ كَما يَحْلِفُونَ لَكُمْ وَ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ عَلى‌ شَيْ‌ءٍ ...) كلمه يوم ظرف است براى مضمون جمله‌(أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ عَذاباً شَدِيداً)، و يا براى مضمون جمله (أُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ) . و معناى جمله‌(فَيَحْلِفُونَ لَهُ كَما يَحْلِفُونَ لَكُمْ) اين است كه: در روز قيامت هم براى خدا سوگند خواهند خورد، همان طور كه در دنيا براى شما سوگند مى‌خورند.

و ما در تفسير آيه شريفه‌(ثُمَّ لَمْ تَكُنْ فِتْنَتُهُمْ إِلَّا أَنْ قالُوا وَ اللَّهِ رَبِّنا ما كُنَّا مُشْرِكِينَ)[1] گفتيم كه سوگند دروغ خوردنشان در روز قيامت با اينكه آن روز روز كشف حقايق است، از

[1] سوره انعام، آيه 23.