(وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْكُمْ)[1] و نيز فرموده:(وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ)[2] و اين معنا يعنى نزديك‌تر بودن خداى تعالى به من از خود من، و به هر چيزى از خود آن چيز، عجيب‌ترين معنايى است كه از مفهوم قرب تصور مى‌شود، و ما در تفسير آيه 16 از سوره ق به تصوير آن اشاره كرديم.

و نيز از مواردى كه كلمه قرب در امور معنوى استعمال شده مورد بندگان در مرحله بندگى و عبوديت است، و چون نزديك شدن بنده به خداى تعالى امرى است اكتسابى، كه از راه عبادت و انجام مراسم عبوديت به دست مى‌آيد، كلمه را در اين مورد در صيغه تقرب استعمال مى‌كنند، چون تقرب به معناى آن است كه كسى بخواهد به چيزى و يا كسى نزديك شود، بنده خدا با اعمال صالح خود مى‌خواهد به خدا نزديك گردد، و اين نزديكى عبارت است از اينكه در معرض شمول رحمت الهى واقع شود، و در آن معرض شر اسباب و عوامل شقاوت و محروميت را از او دور كنند.

و نيز اينكه مى‌گوييم: خداى تعالى بنده خود را به خود نزديك مى‌كند، معنايش اين است كه: او را در منزلتى نازل مى‌كند كه از خصايص وقوع در آن منزلت رسيدن به سعادتهايى است كه در غير آن منزلت به آن نمى‌رسد، و آن سعادتها عبارت است از اكرام خدا، و مغفرت و رحمت او، هم چنان كه فرمود:(كِتابٌ مَرْقُومٌ يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ)[3] و نيز فرموده:(وَ مِزاجُهُ مِنْ تَسْنِيمٍ عَيْناً يَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ)[4].

پس مقربون بلند مرتبه‌ترين طبقات اهل سعادتند، هم چنان كه آيه شريفه‌(وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ) نيز به اين معنا اشاره دارد، و معلوم است كه چنين مرتبه‌اى براى كسى حاصل نمى‌شود مگر از راه عبوديت و رسيدن به حد كمال آن، هم چنان كه فرمود:(لَنْ يَسْتَنْكِفَ الْمَسِيحُ أَنْ يَكُونَ عَبْداً لِلَّهِ وَ لَا الْمَلائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ)[5] و عبوديت تكميل نمى‌شود مگر وقتى كه عبد تابع محض باشد، و اراده و عملش را تابع اراده مولايش كند، هيچ چيزى‌

[1] و ما از شما به او نزديكتريم. سوره واقعه، آيه 85.

[2] و ما نزديك‌تر به او هستيم از رگ گردن. سوره ق، آيه 16.

[3] كتابى مرقوم كه تنها مقربين آن را مشاهده مى‌كنند. سوره مطففين، آيه 20.

[4] چاشنى آن از تسنيم است يعنى از چشمه‌اى است كه مقربان مى‌نوشند. سوره مطففين، آيه 27 و 28.

[5] نه مسيح از اينكه بنده‌اى براى خدا باشد استنكاف مى‌ورزد، و نه ملائكه مقرب. سوره نساء، آيه 172.