چيست؟ فرمود: شومان و اين شخص همان كسى است كه خداى تعالى او را از آتشى خالص بيافريد[1].

و در احتجاج از على (ع) روايت كرده كه در ضمن حديثى فرمود: و اما اينكه فرموده:(رَبُّ الْمَشْرِقَيْنِ وَ رَبُّ الْمَغْرِبَيْنِ) منظور از آن مشرق زمستان عليحده، و مشرق تابستان عليحده است، آيا اين (مطلب) را از دورى و نزديكى خورشيد نمى‌شناسى؟[2] مؤلف: اين معنا را قمى هم در تفسير خود آورده، و ليكن سند آن را ذكر نكرده، و نام على (ع) را نبرده، بلكه فرموده: از آن جناب [3].

و در الدر المنثور است كه: ابن مردويه از ابن عباس روايت كرده كه در تفسير آيه‌(مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيانِ) گفته: منظور از دو دريا على و فاطمه است، و منظور از برزخ و حائل ميان آن دو رسول خدا 6 است، و در تفسير آيه‌(يَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ) گفته است: منظور از لؤلؤ و مرجان حسن و حسين است‌[4].

مؤلف: نظير اين حديث را الدر المنثور[5] از ابن مردويه از انس بن مالك و نيز صاحب مجمع البيان‌[6] از سلمان فارسى و سعيد بن جبير و سفيان ثورى روايت كرده‌اند، چيزى كه هست بايد دانست كه اين تفسير، تفسير به باطن است نه اينكه بخواهد بفرمايد: معناى بحرين و برزخ و لؤلؤ و مرجان اين است.

و در تفسير قمى در ذيل آيه‌(كُلُّ مَنْ عَلَيْها فانٍ) آمده كه امام در بيان جمله‌(كُلُّ مَنْ عَلَيْها فانٍ) فرموده: يعنى هر كس كه بر روى زمين قرار دارد، و در معناى جمله‌(وَ يَبْقى‌ وَجْهُ رَبِّكَ) فرموده: منظور از وجه پروردگار دين او است، و امام على بن الحسين فرموده: وجه خدا كه مردم رو به سوى آن مى‌آيند ماييم‌[7].

و در مناقب ابن شهراشوب در ذيل آيه‌(وَ يَبْقى‌ وَجْهُ رَبِّكَ) آمده كه: امام صادق (ع) فرمود: وجه اللَّه ماييم‌[8].

[1] عيون اخبار الرضا، ج 2، باب ما جاء عن الرضا من خبر الشامى، ص 242.

[2] احتجاج، ج 1، ص 386، ط نجف.

[3] تفسير قمى، ج 2، ص 344.

[4] الدر المنثور، ج 6، ص 142.

[5] الدر المنثور، ج 6، ص 143.

[6] مجمع البيان، ج 9، ص 201.

[7] تفسير قمى، ج 2، ص 345.

[8] مناقب، ج 3، ص 272.