[مفاد جمله:(يَوْمٌ لا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ) در باره قيامت‌]

اين آيه شريفه مردم را دعوت مى‌كند به اينكه فرمايشات خدا و انذار او از روز قيامت در آيات قبل را بپذيرند، اين آن چيزى است كه از سياق استفاده مى‌شود. و اينكه بعضى‌[1] گفته‌اند: مراد از كلمه يوم روز مرگ است، صحيح نيست.

و كلمه لا در جمله‌(لا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ) لاى نفى جنس است، و كلمه مرد اسم لا، و كلمه له خبر آن است، و جمله من اللَّه حال از كلمه مرد است. و معنايش اين است: بپذيريد دعوت پروردگارتان را قبل از فرا رسيدن روزى كه از طرف خدا ردى و برگشتى برايش نيست، يعنى آمدن آن روز قضاى حتمى است كه خدا به هيچ وجهى آن را بر نمى‌گرداند. پس در حقيقت اين تعبير به منزله تعبير لا ريب فيه است، كه در قرآن كريم روز قيامت مكرر به آن وصف شده.

مفسرين براى اين جمله، يعنى جمله‌(يَوْمٌ لا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ) وجوهى ديگر و اعراب‌هايى ديگر ذكر كرده‌اند كه در نقل آن هيچ فايده‌اى نيست.

(ما لَكُمْ مِنْ مَلْجَإٍ يَوْمَئِذٍ وَ ما لَكُمْ مِنْ نَكِيرٍ)- كلمه ملجا مانند ملاذ به معناى پناهگاهى است كه بدان پناه مى‌برند. و كلمه نكير - به طورى كه گفته‌اند- مصدر و به معناى انكار است. و معناى جمله اين است كه: شما در آن روز از ناحيه خدا پناهگاهى نداريد، و نمى‌توانيد آنچه از شما سر زده انكار كنيد، چون حقايق از هر جهت ظاهر و هويدا مى‌گردد.

(فَإِنْ أَعْرَضُوا فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً إِنْ عَلَيْكَ إِلَّا الْبَلاغُ) در اين آيه شريفه از خطاب به كفار عدول كرده و خطاب را متوجه رسول خدا 6 نمود، تا به آن جناب اعلام فرمايد ماموريتى كه به دوش وى نهاده تنها تبليغ رسالت است، نه بيشتر از آن، او را فرستاده تا دين خدا را به مردم ابلاغ كند، نه اينكه نگهبان مردم و مسئول ايمان و اطاعت آنان باشد، تا خود را موظف بداند ايشان را از اعراض باز بدارد، و در اين راه خود را به تعب اندازد تا شايد مردم به وى روى آورند.

(وَ إِنَّا إِذا أَذَقْنَا الْإِنْسانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِها وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ فَإِنَّ الْإِنْسانَ كَفُورٌ) فرح به رحمت كنايه است از اشتغال به نعمت و فراموش كردن منعم. و مراد از سيئه مصيبتى است كه انسان را بد حال سازد. و جمله‌(فَإِنَّ الْإِنْسانَ كَفُورٌ) از باب وضع‌

[1] مجمع البيان، ج 9، ص 35.