نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 571
لشكريانش
شريك با او بودند، بدين جهت است كه فرعون امام و رهبر آنان به سوى هلاكت بود، هم
چنان كه در باره او صريحا فرموده:(يَقْدُمُ قَوْمَهُ يَوْمَ الْقِيامَةِ فَأَوْرَدَهُمُ
النَّارَ)[1].
و
در اين آيه اشارهاى به عظمت قدرت و هولانگيزى عذاب خدا نيز شده، مىفهماند كه
خدا چگونه فرعون و لشكريانش را خوار كرد، و اين اشاره بر كسى پوشيده نيست.
(وَ فِي عادٍ إِذْ أَرْسَلْنا عَلَيْهِمُ الرِّيحَ الْعَقِيمَ)
اين آيه شريفه عطف است بر ما قبل كه مىفرمود و فى موسى و معنايش اين
است كه: در داستان قوم عاد هم آيتى است كه ما بادى عقيم به سوى آنان رها كرديم،
(توجه داشته باشيد كه كلمه أرسلنا در اين آيه به معناى رها كردن است).
و
باد عقيم- به طورى كه مىگويند- آن بادى است كه از آوردن فايدهاى كه در بادها
مطلوبست، مانند حركت دادن ابرها، تلقيح درختان، باد دادن خرمنها، پرورش حيوانات و
تصفيه هوا امتناع دارد و از آن عقيم است، و چنين بادى تنها اثرش هلاك كردن مردم
است، هم چنان كه آيه بعدى بدان اشاره دارد.
(ما تَذَرُ مِنْ شَيْءٍ أَتَتْ عَلَيْهِ إِلَّا جَعَلَتْهُ كَالرَّمِيمِ)
ما تذر - يعنى هيچ چيز را رها نمىكند، مگر آنكه چون استخوان پوسيده آردش
مىسازد. و كلمه رميم به معناى هر چيزى است كه هلاك و پوسيده شده
باشد، مانند استخوان پوسيده پودر شده. و معناى آيه روشن است.
(
وَ فِي ثَمُودَ إِذْ قِيلَ لَهُمْ تَمَتَّعُوا حَتَّى حِينٍ) ...(مُنْتَصِرِينَ ) اين آيه شريفه نيز عطف است بر ما قبلش كه
مىفرمود و فى عاد يعنى و در داستان قوم ثمود هم آيتى است كه به ايشان
گفته شد: تا چند روزى خوش باشيد و گوينده اين تهديد پيغمبرشان صالح
(ع) بود كه به ايشان فرمود: تا سه روز ديگر در خانههايتان خوش باشيد كه اين
وعدهاى است تكذيب ناشدنى [2] و اين
تهديد را وقتى به ايشان گفت كه ماده شترى را كه به معجزه از شكم كوه بيرون شد
كشتند. صالح (ع) سه روز مهلتشان داد، تا در اين سه روز از كفر و طغيان خود
برگردند، ولى اين مهلت سودشان نبخشيد، و كلمه عذاب بر آنان حتمى شد.
(فَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ وَ هُمْ
يَنْظُرُونَ)- كلمه عتو - به طورى كه راغب گفته[3]-
به معناى امتناع ورزيدن و شانه خالى كردن
[1] فرعون قوم خود را در روز قيامت دنبال سر خود مىآورد، تا همه
را در داخل آتش كند. سوره هود، آيه 98