راه عبوديت و پيروى خواسته‌هاى خدا قرار دارند، نه كفار.

مؤمنين، ولى و مولايى دارند كه خداى سبحان است، هم چنان كه فرموده:(ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَى الَّذِينَ آمَنُوا) و نيز فرموده:(اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا)[1] و اما كفار بت‌ها و يا ارباب را مولاى خود گرفتند، در نتيجه همانها مولاى ايشانند، البته مولاى خيالى، هم چنان كه قرآن بر اساس اين خيال باطل آنان، به نوعى تهكم و تمسخر فرموده:(وَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِياؤُهُمُ الطَّاغُوتُ)[2] و بر اساس واقع و حقيقت امر، اين ولايت خيالى را نفى نموده مى‌فرمايد:(وَ أَنَّ الْكافِرِينَ لا مَوْلى‌ لَهُمْ) آن گاه ولايت آنها را بطور مطلق، يعنى هم در تكوين و هم در تشريع نفى نموده مى‌فرمايد:(أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ فَاللَّهُ هُوَ الْوَلِيُّ)[3] و نيز فرموده:(إِنْ هِيَ إِلَّا أَسْماءٌ سَمَّيْتُمُوها أَنْتُمْ وَ آباؤُكُمْ)[4].

پس معناى آيه اين است كه: يارى خدا از مؤمنين و تثبيت اقدام آنان و خذلان كفار و اضلال اعمال آنان و عقوبتشان همه به اين علت بود كه خدا مولاى مؤمنين و ولى ايشان است، و كفار مولايى كه ياريشان كند و اعمالشان را بسوى هدف هدايت كند و از عقوبت خدا نجاتشان دهد ندارند.

از آنچه گفتيم ضعف اين نظريه روشن شد كه بعضى‌[5] گفته‌اند: كلمه مولى در آيه تنها به معناى ناصر است نه مالك، چون اگر به معناى مالك هم باشد، با آيه:(وَ رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ)[6] منافات خواهد داشت، و دليل ضعف آن روشن است.

(إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُونَ وَ يَأْكُلُونَ كَما تَأْكُلُ الْأَنْعامُ وَ النَّارُ مَثْوىً لَهُمْ) در اين آيه بين دو طائفه مقايسه شده. و اثر ولايت خدا براى مؤمنين و نيز عدم ولايتش براى كفار از حيث عاقبت و آخرت بيان شده است، مى‌فرمايد مؤمنين داخل بهشت شده، كفار مقيم در آتش خواهند گشت.

[1] سوره بقره، آيه 257.

[2] سوره بقره، آيه 257.

[3] و يا به غير از خدا ولى گرفته‌اند، با اينكه تنها خدا ولى است. سوره شورى، آيه 9.

[4] اينها به جز اسمايى نيستند كه شما و پدرانتان بر مشتى سنگ و چوب نهاده‌ايد. سوره نجم، آيه 23.

[5] تفسير روح المعانى، ج 26، ص 45.

[6] سوره يونس، آيه 30.