هادى است به منظور مبالغه در هدايت است، هم چنان كه وقتى مى‌خواهيم بگوييم: زيد بى‌اندازه عادل است، مى‌گوييم: زيد عدل است . و كلمه رجز - به طورى كه گفته‌اند- به معناى شديدترين عذاب است، و در اصل به معناى اضطراب بوده.

اين آيه شريفه در مقام رد آن نسبتى است كه به قرآن دادند، و آن را با استهزاء خود خوار شمردند، و خلاصه، تهديد كسانى است كه به آيات خدا كفر بورزند.

(اللَّهُ الَّذِي سَخَّرَ لَكُمُ الْبَحْرَ لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ ...) بعد از آنكه خداى سبحان حال افاكان را بيان كرد. كه از ايمان به آيات خدا وقتى كه براى آنان تلاوت مى‌شود آن آيات را استكبار مى‌ورزند، و استهزاء مى‌كنند با اينكه علم به حقانيت آن دارند. و سپس با بيانى مبالغه‌آميز آنان را به سخت‌ترين عذاب تهديد نمود، اينك در اين آيه با خطاب دسته جمعى، كفار و مؤمنين را مخاطب قرار مى‌دهد و پاره‌اى از آيات ربوبيت را كه در آن منتى عظيم بر آنان هست و به هيچ وجه نمى‌توانند آن را انكار كنند، برمى‌شمارد.

و به اين منظور نخست مساله تسخير دريا، و سپس تسخير تمامى موجودات در زمين و آسمان را خاطرنشان مى‌سازد، و معلوم است كه هيچ انسانى به خود اجازه نمى‌دهد كه اين گونه آيات را انكار كند، مگر آنكه فطرت انسانيت خود را از دست داده باشد، و فراموش كرده باشد كه موجودى است داراى تفكر، و به خاطر همين خاصيت تفكر از ساير جانداران متمايز شده است.

و بنا بر اين حرف لام در كلمه لكم لام غايت خواهد بود، و به آيه چنين معنا مى‌دهد: خداوند به خاطر شما دريا را مسخر كرد، يعنى آن را طورى آفريد كه كشتى شما بتواند بر روى آن جريان يابد و انسانها از آن بهره‌مند شوند. ممكن هم هست لام را لام تعديه بگيريم، در نتيجه مسخر كننده دريا خود انسان مى‌شود، كه آن را به اذن خدا مسخر خود مى‌كند.

و جمله‌(لِتَجْرِيَ الْفُلْكُ فِيهِ بِأَمْرِهِ‌) غايت و نتيجه تسخير بحر است، و جريان كشتى در دريا به امر خدا، عبارت است از ايجاد جريان با كلمه كن ، چون آثار اشياء نيز مانند خود اشياء منسوب به خداى تعالى است. و معناى جمله‌(وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ) اين است كه خداى تعالى درياها را اين چنين رام كرد، تا شما عطيه او را طلب كنيد، يعنى با سفرهاى دريايى، رزق خود را به دست آوريد.

و معناى جمله‌(وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ) اين است كه خداى تعالى چنين كرد، به اميد اينكه شما در مقابل آن، او را شكر گزاريد.

(وَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً مِنْهُ ...) اين سخن از باب ترقى دادن كلام، و عطف عام بر خاص است. قبلا داستان تسخير