آزمايشى روشن شدند.

بعضى از مفسرين‌[1] گفته‌اند: در اين آيه اشاره‌اى است به اين كه غير از آن معجزات امور ديگرى هم بوده كه در آزمودن بنى اسرائيل نظير معجزه بوده است.

و در اين كه در ذيل اين ماجرا چهار آيه را آورده كه از جمله‌(وَ لَقَدْ نَجَّيْنا بَنِي إِسْرائِيلَ) شروع شده، و به جمله‌(بَلؤُا مُبِينٌ) ختم مى‌شود، نوعى دلخوشى است كه به رسول خدا 6 مى‌دهد، و اشاره مى‌كند به اينكه خداى تعالى به زودى او و مؤمنين به او را از فراعنه مكه نجات مى‌دهد، و بر كفار برمى‌گزيند، و زمين را در اختيارشان قرار مى‌دهد، تا ببيند كه چگونه عمل مى‌كنند.

بحث روايتى [ (رواياتى در باره عذاب دخان، و گرييدن زمين و آسمان)]

از جوامع الجامع نقل شده كه در تفسير آيه‌(فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّماءُ بِدُخانٍ مُبِينٍ) گفته است كه در معناى دخان اختلاف شده، بعضى گفته‌اند: دودى است قبل از قيام قيامت از آسمان مى‌آيد و داخل گوشهاى كفار مى‌شود، به طورى كه سر آنها مانند سر كباب شده مى‌شود، ولى مؤمنين از آن دود تنها دچار حالتى نظير زكام مى‌گردند، و روى زمين با همه وسعتش مانند اطاقى در بسته مى‌شود كه در آن كاه دود كرده باشند، و اين وضع تا چهل روز ادامه مى‌يابد- اين معنا از على و ابن عباس و حسن روايت شده‌[2].

مؤلف: اين حديث را الدر المنثور هم از همان نامبردگان نقل كرده. و نيز از حذيفة بن يمان و ابى سعيد خدرى از رسول خدا 6، و نيز از ابن عمر بدون ذكر نام رسول خدا 6 آورده است‌[3].

و در تفسير قمى در ذيل همين آيه گفته است: اين در وقتى است كه اهل رجعت از قبور درآيند، در آن روز تمامى مردم در ظلمت فرو مى‌روند، و مى‌گويند كه اين عذاب اليمى است، پروردگارا اين عذاب را از ما برطرف كن كه ما داراى ايمانيم‌[4].

و در مجمع البيان آمده كه زرارة بن اعين از امام صادق (ع) روايت كرده كه‌

[1] روح المعانى، ج 25، ص 126.

[2] جوامع الجامع، ص 423.

[3] الدر المنثور، ج 6، ص 28.

[4] تفسير قمى، ج 2، ص 290.