(وَ لَقَدْ نَجَّيْنا بَنِي إِسْرائِيلَ مِنَ الْعَذابِ الْمُهِينِ) ما بنى اسرائيل را از عذاب خوار كننده نجات داديم، كه عبارت است از اسارت در دست فرعونيان كه فرزندانشان را سرمى‌بريدند، و زنان و دختران را زنده مى‌گذاشتند، و نيز بلاهاى ديگر.

(مِنْ فِرْعَوْنَ إِنَّهُ كانَ عالِياً مِنَ الْمُسْرِفِينَ) جمله من فرعون بدل است از جمله من العذاب حال يا به اينكه مضافى از آن حذف شده كه تقديرش من عذاب فرعون بوده، و يا اينكه چيزى حذف نشده و خود فرعون براى مبالغه عين عذاب قرار داده شده و معناى جمله‌(إِنَّهُ كانَ عالِياً مِنَ الْمُسْرِفِينَ) اين است كه: فرعون مردى متكبر و از اهل اسراف و تجاوز از حد بود.

[مقصود از اختيار بنى اسرائيل بر عالمين‌]

(وَ لَقَدِ اخْتَرْناهُمْ عَلى‌ عِلْمٍ عَلَى الْعالَمِينَ) يعنى ما بنى اسرائيل را با علمى كه به استحقاق آنان داشتيم، برگزيديم. و اين معنا از سياق فهميده مى‌شود.

و مراد از عالمين تمامى امت‌هاى عالم است. البته اين در صورتى است كه مراد از اختيار اختيار از بعضى جهات باشد، مانند زياد داشتن انبياء، چون آنها از ساير امت‌ها انبياء بيشترى داشتند. و نيز اين امتياز را داشتند كه سالهايى طولانى در بيابان سرگردان شدند، و در طول آن مدت ابر آسمان برايشان سايه مى‌افكند، و طعامشان من و ميوه‌شان سلوى بود، و امتيازاتى ديگر از اين قبيل.

و اما اگر اختيار از تمامى جهات باشد در اين صورت منظور از عالمين اهل زمانه خود آنها مى‌باشد. چون بطور مسلم بنى اسرائيل بر امت اسلام برترى ندارند، براى اينكه امت اسلام به حكم آيه شريفه‌(كُنْتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ)[1] و نيز آيه شريفه‌(هُوَ اجْتَباكُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ)[2] بر تمامى امت‌هاى عالم برترى و فضيلت دارد.

(وَ آتَيْناهُمْ مِنَ الْآياتِ ما فِيهِ بَلؤُا مُبِينٌ).

كلمه بلاء به معناى آزمايش و امتحان است، و معناى آيه اين است كه: ما از آيات و معجزات نمونه‌هايى به بنى اسرائيل داديم كه در آنها امتحانى روشن بود. و خلاصه معجزاتى براى آنان آورديم كه نمونه‌اش در هيچ امتى نبود، و به همين جهت امت بنى اسرائيل‌

[1] شما امت اسلام بهترين امتى هستيد كه تا كنون در بشر ظاهر شده‌ايد. سوره بقره، آيه 143.

[2] و شما را برگزيد و در دين هيچ تكليف شاقى بشما نكرد. سوره حج، آيه 78.