نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 18 صفحه : 12
سبب عبارت
است از پيمودن طريق بندگى، و آنهم احتياج به هدايت خود خدا دارد. پس برگشت درخواست
مغفرت براى اهل زمين به اين درخواست است كه خدا براى آنان دينى تشريع كند، و آن
گاه كسانى را كه به آن دين مىگروند بيامرزد. پس معناى جمله مورد بحث اين مىشود:
كه ملائكه از خداى سبحان درخواست مىكنند كه براى ساكنين زمين از طريق وحى دينى
تشريع كند، و آن گاه به وسيله آن دين ايشان را بيامرزد.
شاهد
بر اين معنا اين است كه جمله مورد بحث در خلال سياقى واقع شده كه در صدد بيان صفت
وحى است. و نيز شاهد ديگرش اين است كه براى اهل زمين طلب مغفرت مىكنند، و معنا
ندارد ملائكه براى همه اهل زمين طلب مغفرت كنند، و از خدا بخواهند حتى مشركين را
كه مىگفتند(اتَّخَذَ اللَّهُ وَلَداً) بيامرزد،
با اينكه قبلا از خود ملائكه حكايت كرده بود كه(وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا)[1] پس
ناگزير بايد بگوييم منظور از طلب مغفرت، طلب وسيله و سبب مغفرت است، و آن همين است
كه نخست براى اهل زمين دينى تشريع كند، تا سپس متدينين به آن دين را بيامرزد.
(أَلا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ)- يعنى آگاه
باش كه خداى سبحان بدان جهت كه متصف به دو صفت مغفرت و رحمت است، و او را به نام
غفور و رحيم مىخوانيد، ساحت قدسش اقتضاء مىكند كه براى اهل زمين كارى كند و
زمينهاى فراهم سازد كه به مغفرت و رحمت او برسند و آن كار همين است كه از راه وحى
و رسالت دينى برايشان تشريع كند كه به وسيله آن به سوى سعادت خود هدايت شوند.
بعضى
از مفسرين[2] گفتهاند
در جمله(أَلا إِنَّ اللَّهَ ...) اشارهاى
است به اينكه خداى تعالى هم استغفار ملائكه را قبول كرده، و هم بيشتر از آن مقدارى
را كه ملائكه خواستهاند مغفرت و رحمت مىدهد.
(وَ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ اللَّهُ حَفِيظٌ عَلَيْهِمْ وَ
ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِوَكِيلٍ) بعد از آنكه از آيات قبل استفاده شد
كه خداى تعالى تنها ولى بندگان خويش است، و جز او ولى ديگرى نيست، و تنها او متولى
امور سكنه زمين است كه برايشان دينى تشريع كند، دينى كه خودش بپسندد، و آن را به
مقتضاى اسماء حسنا و صفات عليائش از طريق وحى به انبياء به ايشان برساند، و لازمه
اين ولايت آن بود كه سكنه زمين غير از او كسى را ولى خود
[1] فقط براى مؤمنين استغفار مىكنند. سوره مؤمن، آيه 7.