نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 17 صفحه : 509
تقدير
آن و يوم تقوم الساعة قيل ادخلوا آل فرعون اشد العذاب است.
[اينكه
در جهنم كفار زير دست (تابعان) كم كردن عذاب خود را از بزرگان و متبوعان خود سؤال
مىكنند از باب ظهور ملكات دنيويشان است]
(
وَ إِذْ يَتَحاجُّونَ فِي النَّارِ فَيَقُولُ الضُّعَفاءُ لِلَّذِينَ
اسْتَكْبَرُوا) ...(بَيْنَ الْعِبادِ ) سياق آيه اين نكته را افاده
مىكند كه ضمير در جمله يتحاجون به آل فرعون بر مىگردد، دليل ديگرش
هم تغيير سياق در جمله(وَ قالَ الَّذِينَ فِي النَّارِ)
است. و معنايش اين است كه: عذاب سوء بر آل فرعون وقتى نازل شد كه در آتش محاجه
مىكردند و يا اين است كه: به ياد آر از بدى عذاب آل فرعون، وقتى كه در آتش محاجه
مىكنند. ضعفاى ايشان به اقوياى متكبر مىگويند: ما در دنيا تابع شما بوديم، و
لازمهاش اين است كه شما در مواقع حاجت به كمك ما بشتابيد و در شدايد ياريمان كنيد
و هيچ حاجت و شدتى شديدتر از وضعى كه امروز داريم نيست، حال آيا مىتوانيد كارى
براى ما بكنيد و مقدارى از اين آتش و عذاب را از ما برداريد؟ توقع نداريم كه همه
اين عذاب را برداريد، بلكه مقدارى را هم برداريد ما قانعيم.
اين
سخن از ايشان در حقيقت ظهور (ملكه) تملقى است كه در دنيا نسبت به اقويا و بزرگان
خود داشتند كه در هر شدتى به آنها پناهنده مىشدند، نه به خداى تعالى و گرنه اگر
ظهور قهرى آن ملكه نباشد، چگونه چنين درخواستى مىكنند، با اينكه مىدانند كه خود
اقويا گرفتارترند و در وضعى و روزگارى قرار دارند كه هيچ كس به درد هيچ كس
نمىخورد، روزى كه امر همه به دست خداست، و از اينگونه ظهورها نظائرى در قرآن كريم
از مردم دوزخ حكايت شده، مثل اينكه در آنجا همان دروغگويى دنيا را از سر مىگيرند
و سوگند دروغ مىخورند، و كارهايى كه كردهاند حاشا مىكنند و يكديگر را تكذيب
مىنمايند و از اين قبيل اظهارات كه همه از باب ظهور ملكات دنيوى است.
(قالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُلٌّ فِيها إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَكَمَ
بَيْنَ الْعِبادِ) اين آيه پاسخى است كه اقويا به ضعفا مىدهند،
حاصلش اين است كه: امروز روز جزا است، نه روز عمل، امروز همه اسباب از تاثير
افتادهاند، آن خيالهايى كه ما در دنيا در باره خود مىكرديم و خود را قوى و
نيرومند مىپنداشتيم همه بيهوده شد، امروز حال ما و حال شما يكى است، چون مىبينيد
كه هر دو طايفه در آتشيم.
پس
اينكه گفتند:(إِنَّا كُلٌّ فِيها إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَكَمَ بَيْنَ
الْعِبادِ)مفادش اين است كه:
ظهور
حكم الهى احكام ساير اسباب و تاثيرهاى آنها را باطل كرد و ما و شما در سرنوشتى
برابر قرار گرفتيم، ديگر مانند دنيا ما امتيازاتى از شما نداريم و آن قوت شوكتى كه
در دنيا ما را از شما ممتاز مىساخت نمانده، تا در اينجا چيزى از عذاب را از شما
برطرف كنيم.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 17 صفحه : 509