نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 17 صفحه : 272
لجبازى و
استكبارشان چيست.
(أَ فَبِعَذابِنا يَسْتَعْجِلُونَ فَإِذا نَزَلَ بِساحَتِهِمْ فَساءَ صَباحُ
الْمُنْذَرِينَ) اين آيه مشركين را در برابر عجلهشان توبيخ
مىكند كه مىگفتند: (مَتى هذَا الْوَعْدُ)-
پس اين وعده عذابت چه شد؟ و (مَتى هذَا الْفَتْحُ)-
پس اين وعده فتح چه شد؟ و نيز اعلام مىكند به اينكه اين عذاب چيزى نيست كه
در آن عجله شود، چون روزى بسيار سخت و صبحى بسيار شوم در پى دارد.
و
نزول عذاب به ساحت آنان، كنايه است از نزول آن از همه طرف، به طورى كه عذاب ايشان
را احاطه كند. و معناى جمله(فَساءَ صَباحُ
الْمُنْذَرِينَ) اين است كه: در بين همه صبحها صبح انذار شدگان
بسيار صبح بدى است و منظور از انذار شدگان مشركين قريشند.
(وَ تَوَلَّ عَنْهُمْ حَتَّى حِينٍ وَ أَبْصِرْ فَسَوْفَ يُبْصِرُونَ)
اين آيه، تاكيد همان مضمون آيه قبلى است، چون- بنا به گفته بعضى-[1]
تكرار مضمون تنها به اين منظور بوده. بعضى[2]
ديگر احتمال دادهاند: منظور از جمله قبلى، تهديد به عذاب دنيا و از جمله مورد
بحث، تهديد به عذاب آخرت باشد . و اين احتمال خالى از وجه نيست، چون در آيه
مورد بحث براى جمله أبصر مفعولى ذكر نشده، ولى در آيه قبلى ذكر شده و
فرموده:
ابصرهم و حذف آن در آيه مورد بحث اشعار بر عموميت دارد و مراد از
ابصار ديدن كفر و فسوقى است كه عموم مردم مرتكب آن بودند، و مناسب چنين كفرى
تهديد به عذاب در قيامت است.
(سُبْحانَ رَبِّكَ رَبِّ الْعِزَّةِ عَمَّا يَصِفُونَ) اين آيه،
خداى سبحان را از آن اوصافى كه مشركين و مخالفين دعوت رسول خدا 6 برايش ذكر
كردهاند- و قبلا در همين سوره حكايت شد- منزه مىدارد، چون كلمه
سبحان اضافه شده به كلمه ربك مىفرمايد: منزه است آن پروردگارى
كه تو او را عبادت مىكنى و به سوى او دعوت مىكنى. و نيز براى بار دوم كلمه
رب را بر عزت اضافه كرد تا بفهماند خدا مختص به عزت است پس او مقامى منيع
دارد.
كه
منيع بودن مقامش على الاطلاق است، يعنى هيچ عامل ذلتى نمىتواند او را ذليل كند و
هيچ غالبى نيست كه بر او غلبه نمايد و هيچ كسى نمىتواند از تخت سلطنت او بگريزد،
پس مشركين كه دشمنان حقند و به عذاب تهديد شدهاند نمىتوانند او را به ستوه
بياورند.