است، كه ديوار و حايلى ديگر در آن نباشد و چيزى كه انسان در زير سايه‌اش قرار گيرد نداشته باشد، نه سقفى و نه خيمه‌اى و نه درختى.

و معناى جمله- آن طور كه از سياق برمى‌آيد- اين است كه: يونس در شكم ماهى از تسبيح‌گويان شد و در نتيجه ما او را از شكم ماهى بيرون انداختيم و در بيرون دريا در زمينى كه نه سايه داشت و نه سقف، پرت كرديم، در حالى كه بيمار بود، و سايه‌اى هم نبود كه به آنجا برود.

(وَ أَنْبَتْنا عَلَيْهِ شَجَرَةً مِنْ يَقْطِينٍ) كلمه يقطين به معناى نوعى از كدو است كه برگهاى پهن و مدور دارد، و خدا اين بوته را رويانيد تا برگهايش بر بدن او سايه بيفكند.

(وَ أَرْسَلْناهُ إِلى‌ مِائَةِ أَلْفٍ أَوْ يَزِيدُونَ) كلمه او در اينجا به معناى ترديد نيست، چون خداى تعالى در عدد آن جمعيت ترديد ندارد، بلكه به معناى ترقى است، و معنا چنين است كه: ما او را به رسم پيامبرى به سوى مردمى فرستاديم كه عددشان صد هزار و بلكه بيشتر بود. و منظور از اين مردم اهل نينوى است.

(فَآمَنُوا فَمَتَّعْناهُمْ إِلى‌ حِينٍ) يعنى اين قوم به وى ايمان آوردند و ما ايشان را به آن عذابى كه قبلا به ايشان نزديك شده بود هلاك نكرديم، و آنان را از نعمت حيات و بقاء برخوردار كرديم كه تا فرا رسيدن اجلشان زندگى كنند.

و اين آيه شريفه در اين اشعارش كه عذاب از قوم يونس برداشته شد، اشاره دارد به آيه‌(فَلَوْ لا كانَتْ قَرْيَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَها إِيمانُها إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ لَمَّا آمَنُوا كَشَفْنا عَنْهُمْ عَذابَ الْخِزْيِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ مَتَّعْناهُمْ إِلى‌ حِينٍ)[1].

سياق آيه مورد بحث خالى از اين اشعار و بلكه دلالت نيست كه مراد از ارسال يونس در جمله‌(وَ أَرْسَلْناهُ) اين است كه: آن جناب را امر فرموده كه بار ديگر به سوى قومش برگردد.

و مراد از ايمان قومش در جمله‌(فَآمَنُوا ...) ايمان آوردن به تصديق او و پيروى‌اش مى‌باشد بعد

[1] هيچ قريه‌اى نبود كه پس از آمدن عذاب ايمان بياورد، و ايمانش سودى برايش داشته باشد، مگر قوم يونس كه چون ايمان آوردند، ما عذاب خوار كننده را از ايشان برداشتيم و تا مدتى معين به آنان زندگى داديم. سوره يونس، آيه 98.