بسيارى از قرآن، خداوند موجودات را عموما و انسان را بخصوص به سوى كمالش هدايت فرموده)، بلكه اين اضلال مجازاتى است، كه وقتى كسى در برابر حق خضوع نكند، و لجبازى و مقاومت نمايد، خدا او را گمراه‌تر مى‌سازد، و نسبت دادن چنين اضلالى به خدا هيچ مانعى ندارد.

و كوتاه سخن اينكه: اختلاف كافر و مؤمن از نظر عاقبتشان به حسب وعده الهى كه اولى را به عذاب و دومى را به رحمت وعده داده به خاطر اختلافى است كه آن دو از نظر اضلال و هدايت الهى دارند، و نشانه اين اختلاف آن است كه طرز ديد آن دو مختلف است، يكى زشت را زيبا مى‌بيند و ديگرى زشت را زشت، و زيبا را زيبا مى‌بيند.

(فَلا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَراتٍ)- كلمه حسرات جمع حسرت است، كه به معناى اندوه از چيزى است كه فوت شده، و پشيمانى از آن است، و اين كلمه در آيه منصوب است، چون مفعول له است. و مراد از اينكه فرمود: نفست بر ايشان نرود اين است كه تو خود را با اندوه از اينكه چرا اينان ايمان نمى‌آورند، هلاك مكن.

و اين جمله فرع و نتيجه فرق سابق است، و معناى مجموع آن چنين است: حالا كه معلوم شد اين دو طايفه به خاطر اضلال و هدايتى كه از جانب خدا دارند، مختلفند، پس ديگر جا ندارد به خاطر اينكه به تو كافر شدند و تو را تكذيب كردند از شدت اندوه خود را هلاك كنى، چون اين خدا است كه به كيفر كفرشان و اينكه بد را خوب ديدند، نمى‌گذارد ايمان بياورند، و خدا به آنچه كه مى‌كنند داناست، امر بر او مشتبه نمى‌شود، و با آنها جز به حق رفتار نمى‌كند، و جز به حق كيفرشان نمى‌دهد.

از اينجا روشن مى‌شود كه جمله‌(إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِما يَصْنَعُونَ) در موضع تعليل است براى جمله پس تو خودت را از غصه آنان هلاك مكن و مى‌فرمايد رسول خدا 6 نبايد خود را از اندوه بر ضلالت كفار، و حتمى شدن عذاب آنان هلاك كند، براى اينكه اين خدا است كه آنها را گمراه كرد، و خود او به آنچه مى‌كند داناست.