(وَ لَوْ لا أَنْ تُصِيبَهُمْ مُصِيبَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ فَيَقُولُوا رَبَّنا ...) مراد از جمله ما قدمت ايديهم - آنچه به دست خود از پيش فرستادند همان سيئاتى است كه در اعتقاد و عمل داشتند، به دليل ذيل آيه كه مى‌گويند: چرا رسولى براى ما نفرستادى تا آيات تو را پيروى نموده و از مؤمنين باشيم؟

و مراد از مصيبتى كه به ايشان مى‌رسد اعم از مصيبت دنيا و آخرت است، چون لازمه اعراض از حق، با كفر و فسق ورزيدن، مؤاخذه الهى است، هم در دنيا و هم در آخرت، و ما بحث مختصرى در اين باره در ذيل آيه شريفه‌(وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى‌ آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَيْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ)[1] و در ذيل آياتى ديگر ايراد كرده‌ايم.

جمله‌(فَيَقُولُوا رَبَّنا لَوْ لا أَرْسَلْتَ)، متفرع است بر جمله قبلش، به تقدير نفرستادن رسول. و جواب لو لا از آنجايى كه معلوم بوده حذف شده، و تقدير آيه و لو لا ان تصيبهم مصيبة بما قدمت ايديهم فيقولوا ربنا لو لا ارسلت الينا رسولا فنتبع آياتك و نكون من المؤمنين لما ارسلنا رسولا مى‌باشد.

و حاصل معناى آيه اين است كه: اگر نبود كه در صورت نفرستادن رسول، حق به جانب ايشان مى‌شد، و ديگر سزاوار ما نبود كه ايشان را به جرم كفر و فسوقشان مؤاخذه كنيم، هر آينه اصلا رسولى به سوى ايشان نمى‌فرستاديم، ليكن چون اين حجت را عليه ما اقامه مى‌كردند، و مى‌گفتند: (لَوْ لا أَرْسَلْتَ إِلَيْنا رَسُولًا فَنَتَّبِعَ آياتِكَ‌)- چرا رسولى نفرستادى تا پيروى كنيم آياتى را كه او بر ما مى‌خواند، و از مؤمنين مى‌شديم؟ لذا رسول به سويشان فرستاديم.

(فَلَمَّا جاءَهُمُ الْحَقُّ مِنْ عِنْدِنا قالُوا لَوْ لا أُوتِيَ مِثْلَ ما أُوتِيَ مُوسى‌) يعنى پس به همان جهت، ما رسول به سويشان به حق فرستاديم، و كتاب نازل كرديم، و همين كه از ناحيه ما حق- كه ظاهرا مراد از آن، قرآن نازل بر رسول خدا 6 است- به سويشان آمد(قالُوا لَوْ لا أُوتِيَ مِثْلَ ما أُوتِيَ مُوسى‌) يعنى گفتند:

چرا به اين پيغمبر مثل تورات موسى (ع) كتابى نداد، و گويا مرادشان از اين اعتراض اين بوده كه چرا كتاب اين پيغمبر مانند كتاب موسى يك باره نازل نشد، هم چنان كه قرآن اين اعتراض را در جاى ديگر از ايشان حكايت كرده، و فرموده:

[1] و اگر اهل قريه‌ها ايمان بياورند و تقوا پيشه سازند هر آينه باز مى‌كنيم بر آنان بركت‌هايى از آسمان و زمين. سوره اعراف، آيه 96.