نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 16 صفحه : 504
حكم مخصوص
تو است، ولى احتمال اول روشنتر به نظر مىرسد، به خاطر اينكه مضمون آيه بيان
رحمتهاى الهى نسبت به آن جناب، و تنزيه ساحت مقدس او بود، و آيه با دو كلمه
غفور و رحيم ختم شد.
(تُرْجِي مَنْ تَشاءُ مِنْهُنَّ وَ تُؤْوِي إِلَيْكَ مَنْ تَشاءُ ...)
كلمه ترجى از مصدر ارجاء است، كه به معناى تاخير و دور
كردن است، و در اينجا كنايه است از رد و نپذيرفتن، و كلمه تؤوى
از ايواء است، كه به معناى اسكان دادن در مكان مىآيد، و اين نيز
كنايه است از پذيرفتن و به خود نزديك كردن.
سياق
آيات دلالت دارد بر اينكه مراد از اين كلام اين است كه رسول خدا 6 مخير است در
قبول و يا رد آن زنى كه خود را به وى بخشيده.
(وَ مَنِ ابْتَغَيْتَ مِمَّنْ عَزَلْتَ فَلا جُناحَ عَلَيْكَ)-
كلمه ابتغاء به معناى طلب است، و معناى جمله اين است كه اگر يكى از
آنهايى كه بعد از آنكه خود را به تو بخشيد رد كردى، دو باره خواستى بپذيرى منعى بر
تو نيست، مىتوانى بپذيرى، نه گناهى دارد، و نه سرزنش مىشوى.
و
ممكن هم هست جمله مورد بحث اشاره باشد به مساله تقسيم بين همسران، و اينكه آن جناب
مىتواند اصلا خود را در بين همسرانش تقسيم نكند، و مقيد نسازد كه هر شب به خانه
يكى برود، و به فرضى هم كه تقسيم كرد، مىتواند اين تقسيم را به هم بزند، و يا
نوبت كسى را كه مؤخر است مقدم، و آن كس را كه مقدم است مؤخر كند، و يا آنكه اصلا
با يكى از همسران متاركه كند، و قسمتى به او ندهد، و يا اگر متاركه كرده، دو باره
او را به خود نزديك كند، و اين معنا با جمله(وَ
مَنِ ابْتَغَيْتَ مِمَّنْ عَزَلْتَ فَلا جُناحَ عَلَيْكَ ذلِكَ أَدْنى ...)
نزديكتر است، و بهتر مىسازد، چون حاصل آن اين است كه: اگر همسرى را كه قبلا كنار
زده بودى، دو باره بخواهى نزديك سازى، مىتوانى، و هيچ حرجى بر تو نيست، و بلكه
اين بهتر و نزديكتر است به اينكه چشمشان روشن شود، يعنى خوشحال شوند، و راضى
گردند به آنچه تو در اختيارشان قرار دادهاى، و خدا آنچه در دلهاى شماست مىداند،
چون آنكه قسمتش را پيش انداختهاى خوشحال، و آنكه عقب انداختهاى به اميد روزى
مىنشيند كه قسمتش جلو بيفتد.
(وَ كانَ اللَّهُ عَلِيماً حَلِيماً)- يعنى خدا مصالح بندگان خود
را مىداند، و چون حليم است در عقوبت آنان عجله نمىكند.
در
اين آيه اقوال مختلف ديگرى هست كه آنچه ما گفتيم با سياق آيه، و سياق آيات
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 16 صفحه : 504