اين عبادت هم مانند ملكيت قابل تبديل و ترك نيست، هم چنان كه خودش فرموده:(وَ إِنْ مِنْ شَيْ‌ءٍ إِلَّا يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ)[1] و آن عبادتى كه قابل تبديل است، و يا مى‌شود تركش كرد، عبادت تشريعى مانند نماز و امثال آن است، كه در مقابل ملك تشريعى خدا قرار مى‌گيرد، چون عقل همان طور كه من و تو را مالك اعتبار مى‌كند، خدا را نيز مالك قانونى مى‌داند- دقت بفرماييد-.

و اگر جمله‌(لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ) دلالت كند بر اينكه ملك و عبادت و عبوديت تبديل پذير نيست، تكوينى آن را مى‌گويد، نه تشريعى، و آن عبادتى هم كه مشركين و متصوفه و مسيحيان تبديل كرده‌اند به اينكه يكى قائل به ارتفاع تكليف از انسان كامل شده، و ديگرى به جاى خدا، بت و كواكب و يا مسيح را مى‌پرستد، عبادت تشريعى است، نه تكوينى.

(مُنِيبِينَ إِلَيْهِ وَ اتَّقُوهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ لا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ) در اين جمله بعد از آنكه در جملات قبل، خطاب متوجه شخص رسول خدا 6 بود، خطاب را متوجه عموم كرده نظير آيه‌(يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذا طَلَّقْتُمُ النِّساءَ)[2]، و آيه‌(فَاسْتَقِمْ كَما أُمِرْتَ وَ مَنْ تابَ مَعَكَ، وَ لا تَطْغَوْا)[3]، كه اول خطاب را به رسول خود كرده، سپس متوجه عموم نموده است، و در نتيجه معناى آيه مورد بحث به مثل اين بر مى‌گردد كه بگوييم فاقم وجهك للدين حنيفا انت و من معك منيبين الى اللَّه- رو به سوى دين كن در حالى كه حنيف است، تو و هر كه با تو است در حالى كه به سوى خدا انابه داشته باشيد ، و انابه به معناى بازگشت و توبه است.

(وَ اتَّقُوهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ)- كلمه تقوى در اينجا بر حسب دلالتى كه مقام دارد شامل امتثال اوامر خدا، و پرهيز از نواهى او مى‌شود، و از بين همه اوامر خدا فقط نماز را ذكر كرد براى اينكه اهميت آن را برساند، چون نماز عمود دين است.

(وَ لا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ)- در اينكه چرا در بين همه محرمات تنها شرك را ذكر كرد، جوابش همان است كه در باره نماز داديم، چون شرك از همه گناهان كبيره بزرگتر است، به شهادت آيه‌(إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ)[4] و آياتى‌

[1] هيچ چيز نيست مگر آنكه او را تسبيح و حمد مى‌گويد. سوره اسرى، آيه 44.

[2] اى پيغمبر چون زنان را طلاق مى‌دهيد. سوره طلاق، آيه 1.

[3] استقامت بورز آن طور كه مامور شده‌اى تو و هر كه با تو توبه كند و طغيان مورزيد. سوره هود، آيه 112.

[4] خدا اين را نمى‌آمرزد كه به وى شرك ورزند، و پايين‌تر از آن را از هر كس بخواهد مى‌آمرزد.

سوره نساء، آيه 48.