(اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ ...) كلمه مشكاة به طورى كه راغب‌[1] و ديگران گفته‌اند طاقچه و شكاف بدون منفذ و روزنه‌اى است كه در ديوار خانه مى‌سازند، تا اثاث خانه و از آن جمله چراغ را در آن بگذارند، و اين غير از فانوس است، (چون فانوس جا چراغى منقول و متحرك را مى‌گويند).

و كلمه كوكب درى به معناى ستاره پر نور است كه در آسمان چند عدد انگشت شمار از آنها ديده مى‌شود، و كلمه ايقاد به معناى روشن كردن چراغ يا آتش است، و كلمه زيت به معناى روغنى است كه از زيتون مى‌گيرند.

0

[معناى نور و توضيح مراد از اينكه فرمود: خدا نور آسمان‌ها و زمين است 169]

و كلمه نور معنايى معروف دارد، و آن عبارت است از چيزى كه اجسام كثيف و تيره را براى ديدن ما روشن مى‌كند و هر چيزى به وسيله آن ظاهر و هويدا مى‌گردد، ولى خود نور براى ما به نفس ذاتش مكشوف و هويدا است، چيز ديگرى آن را ظاهر نمى‌كند. پس نور عبارت است از چيزى كه ظاهر بالذات و مظهر غير است، مظهر اجسام قابل ديدن مى‌باشد.

اين اولين معنايى است كه كلمه نور را براى آن وضع كردند و بعدا به نحو استعاره يا حقيقت ثانوى به طور كلى در هر چيزى كه محسوسات را مكشوف مى‌سازد استعمال نمودند، در نتيجه خود حواس ظاهر ما را نيز نور يا داراى نور كه محسوسات به آن ظاهر مى‌گردد خواندند، مانند حس سامعه و شامه و ذائقه و لامسه و سپس از اين هم عمومى ترش كرده شامل غير محسوسش هم نمودند، در نتيجه عقل را نورى خواندند كه معقولات را ظاهر مى‌كند، و همه اين اطلاقات با تحليلى در معناى نور است، كه گفتيم معنايش عبارت است از ظاهر بنفسه و مظهر غير.

و چون وجود و هستى هر چيزى باعث ظهور آن چيز براى ديگران است، مصداق تام نور مى‌باشد، و از سوى ديگر چون موجودات امكانى، وجودشان به ايجاد خداى تعالى است، پس خداى تعالى كامل‌ترين مصداق نور مى‌باشد، او است كه ظاهر بالذات و مظهر ما سواى خويش است، و هر موجودى به وسيله او ظهور مى‌يابد و موجود مى‌شود.

پس خداى سبحان نورى است كه به وسيله او آسمانها و زمين ظهور يافته‌اند، اين است مراد جمله‌(اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ)، چون نور را اضافه كرده به آسمانها و زمين، و آن گاه آن را حمل كرده بر اسم جلاله اللَّه و فرموده نور آسمان و زمين اللَّه است، ناچار منظور آن كسى هم كه آيه را معنا كرده به اللَّه منور السماوات و الارض- خدا نورانى كننده آسمانها و

[1] مفردات راغب، ماده شكا .