نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 59
بعضى[1]
گفتهاند: مراد از مهد در آيه شريفه آغوش و دامن مادر او است. بعضى[2] ديگر گفتهاند: مرباة، يعنى مرجحه
است[3].
و بعضى[4] گفتهاند
به معناى هر جايى است كه طفل در آن جاى گرفته باشد. چون مريم هنوز براى عيسى
گهوارهاى تهيه نكرده بود. و ليكن حق مطلب اين است كه آيه شريفه ظهور در گهواره
دارد و هيچ دليلى نيست بر اينكه آن جناب گهواره تهيه نكرده بود ممكن است مردم بعد
از آنكه مريم به خانه رسيده و براى فرزندش گهواره و يا مرجحه كه آن نيز در آن
روزگار گهواره ناميده مىشده تهيه كرده است، به وى هجوم آورده باشند كه اين كودك
را از كجا آوردهاى؟!.
در اين تعبير آيه شريفه كه فرموده: (مَنْ كانَ فِي الْمَهْدِ صَبِيًّا)- كسى كه در گهواره طفل
بوده اشكال شده است كه كلمه كان مخل به معناى آيه است زيرا پاسخ
دادن آن كودك وقتى غريب و معجزه است كه فعلا در گهواره و طفل باشد، نه آنكه در
روزگار گذشته طفل و در گهواره بوده، چون همه افراد بزرگ سال هم روزى در گهواره طفل
بودهاند، پس بهتر آن بود كه بفرمايد: من فى المهد صبى- كسى كه در گهواره
طفل است .
از اين اشكال چند جواب دادهاند:
اول اينكه: زمان ماضى دو قسم است، يكى ماضى و گذشته دور و يكى گذشته
نزديك و متصل به حال، آنكه مخل به معنا است ماضى دور است و اما اگر مدلول
كان در آيه شريفه ماضى نزديك و متصل به حال يعنى همان حالى كه گفتگو
مىكردند باشد ضررى به معنا نمىزند، اين جواب را زمخشرى در كشاف داده[5].
ولى هر چند كه اشكال را دفع كرده ليكن با انكار مردم زمان مريم تطبيق
نمىكند، زيرا آنان از اين رو گفتگوى با عيسى را غير معقول مىدانستند كه طفلى
گهوارهاى است، نه اينكه در زمان گذشته نزديك طفلى گهوارهاى بوده است، پس باز هم
لفظ كان زيادى خواهد بود.
[3] مرجحه به معنى طنابى است كه از بالا مىاندازند و داخل آن
پارچهاى قرار داده و در دو طرف آن دو چوب فرو مىكنند سپس بچه را داخل آن
مىخوابانند. اقرب الموارد، ماده رجح . در اصطلاح فارسى به آن
ننو مىگويند.