نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 546
آمده لام قسم است، و علاوه بر اينكه سوگند
ياد كرده، وعده خود را با نون تاكيد ثقيله تاكيد هم كرده است، و آن وعده اين است
كه هر كس او را با جهاد و قتال با دشمنان يارى كند، او ياريش مىكند و خداى تعالى
به اين وعده خود در حق مسلمانان وفا كرد و در جنگها و غزوات بر دشمنان پيروزيشان
داد، البته اين تا وقتى بود كه مسلمانان دين خدا را يارى مىكردند.
و معناى آيه اين است كه: سوگند مىخورم كه هر آينه و حتما خدا هر كه
را ياريش كند و از دين او دفاع كند، يارى مىكند و خدا توانايى است كه احدى او را
ضعيف نمىكند و عزيزى است كه احدى به ساحت عزت او تجاوز نمىكند و چيزى به سلطنت و
ملك او بر نمىگردد.
از اين آيه شريفه استفاده مىشود كه در شرايع سابق نيز حكم دفاعى فى
الجمله بوده هر چند كه كيفيت آن را بيان نكرده است.
[آيه:(الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ
فِي الْأَرْضِ ...) ناظر بر عموم مؤمنين است و اذن قتال
مختص به مهاجران صدر اسلام نيست]
(الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقامُوا
الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ
الْمُنْكَرِ ...) اين آيه توصيف ديگرى است از مؤمنين كه
در اول آيات نامشان را برد البته اين توصيف توصيف مجموع است از جهت مجموعيت و به
عبارت سادهتر: توصيف نوع مؤمنين است و كار به فرد فرد آنان ندارد چون ممكن است
فردى از آنان واجد اين اوصاف نباشد.
و مراد از تمكين آنان در زمين اين است كه ايشان را در
زمين نيرومند كند، به طورى كه هر كارى را كه بخواهند بتوانند انجام دهند، و هيچ
مانعى يا مزاحمى نتواند سد راه آنان شود.
در توصيف آنان مىفرمايد: يكى از صفات ايشان اين است كه اگر در زمين
تمكنى پيدا كنند و در اختيار هر قسم زندگى كه بخواهند حريتى داده شوند، در ميان
همه انواع و انحاء زندگى يك زندگى صالح را اختيار مىكنند و جامعهاى صالح به وجود
مىآورند كه در آن جامعه نماز به پا داشته، و زكات داده مىشود، امر به معروف و
نهى از منكر انجام مىگيرد.
و اگر از ميان همه جهات عبادى، نماز و از ميان همه جهات مالى، زكات
را نام برد، بدين جهت است كه اين دو در باب خود (عبادات) عمده هستند.
و وقتى صفت مؤمنين مذكور در صدر آيات اين باشد، و مراد از اين صفت
نيز آن باشد كه در صورت داشتن قدرت و اختيار، اجتماعى صالح به وجود مىآورند، و از
سوى ديگر حكم جهاد هم مخصوص به يك طايفه معينى نباشد نتيجه مىگيريم كه پس مراد
از مؤمنين
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 14 صفحه : 546