(فَإِذا وَجَبَتْ جُنُوبُها فَكُلُوا مِنْها وَ أَطْعِمُوا الْقانِعَ وَ الْمُعْتَرَّ)- كلمه وجوب به معناى سقوط است. وقتى مى‌گويند وجبت الشمس معنايش اين است كه آفتاب غروب كرد. و كلمه جنوب جمع جنب است، و مراد از وجوب جنوب قربانى اين است كه با پهلو به زمين بيفتد، كنايه از اينكه بميرد.

و امر در جمله‌(فَكُلُوا مِنْها) براى اباحه و رفع ممنوعيت است. و خلاصه معناى كلوا اين است كه مى‌توانيد بخوريد. و كلمه قانع به معناى فقيرى است كه به هر چه به او بدهند قناعت مى‌كند، چه سؤال هم بكند يا نكند. و معتر فقيرى است كه براى سؤال نزد تو آمده باشد. و معناى آيه روشن است.

[حكمت قربانى كردن براى خدا]

(لَنْ يَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِماؤُها وَ لكِنْ يَنالُهُ التَّقْوى‌ مِنْكُمْ ...) اين جمله به منزله دفع دخل است. به عبارت ساده‌تر: پاسخ از سؤالى است كه ممكن است بشود، چون ممكن است ساده‌لوحى توهم كند كه خدا از اين قربانى استفاده مى‌كند و بهره‌اى از گوشت و يا خون آن عايدش مى‌شود، لذا جواب داد، كه: نه، چيزى از اين قربانى‌ها و گوشت و خون آنها عايد خدا نمى‌شود، چون خدا منزه است از جسميت و از هر حاجتى. تنها تقواى شما به او مى‌رسد، آن هم به اين معنا كه دارندگان تقوى به او تقرب مى‌جويند.

و يا ممكن است كسى كه آن طور ساده‌لوح نيست چنين توهم كند كه با اينكه خدا منزه از جسميت و از هر نقص و حاجتى است و از گوشت و خون قربانى‌ها بهره‌اى نمى‌برد ديگر چه معنا دارد كه ما حيوانات خود را به نام او قربانى كنيم؟.

لذا جواب داده كه مطلب همين طور است، و ليكن اين قربانى‌ها اثرى معنوى براى آورنده‌اش دارد و آن صفات و آثار معنوى است كه جا دارد كه به خدا برسد، به معناى اينكه جا دارد كه به سوى خداى تعالى صعود كند و صاحبش را به خدا نزديك كند آن قدر نزديك كند كه ديگر حجابى بين او و خدا نماند.

(كَذلِكَ سَخَّرَها لَكُمْ لِتُكَبِّرُوا اللَّهَ عَلى‌ ما هَداكُمْ)- ظاهرا مراد از تكبير خدا ذكر او به كبريايى و عظمت باشد كه ما را هدايت فرمود. پس مراد از هدايت هم هدايت به اطاعت و عبوديت خود او است. و معناى آيه اين است كه: خداوند آن حيوان را اين چنين براى شما مسخر نمود تا همان تسخير وسيله هدايت شما به سوى اطاعت و تقرب به سويش شود، شما آن را قربانى كنيد و در هنگام قربانى كردن و ياد كبرياء و عظمت او در برابر اين هدايت بيفتيد.