نبوت است و تفسير آن به نبوت تفسير صحيحى نيست، و همچنين تفسيرش به معرفت آداب خدمت يا فراست صادق يا عقل هيچ يك درست نيست زيرا از لفظ آيه و همچنين از جهت معنا چيزى كه دلالت بر يكى از آنها بكند وجود ندارد.

[توضيحات و وجوهى در باره حكم ، حنان و زكاة كه خداوند به يحيى 7 داده است‌]

بله چه بسا از مثل آيه:(يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِكَ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ يُزَكِّيهِمْ)[1] و آيه:

(يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ)[2] مى‌توان در باره معناى حكم در آيه مورد بحث احتمالى داده و چيزى فهميد، آرى با در نظر گرفتن اينكه حكمت بناء نوع (مفيد نوعى) از حكم است مى‌توان گفت: مراد به حكم همان علم به معارف حقه الهيه و كشف حقايقى كه در پرده غيب است، و از نظر عادى پنهان است مى‌باشد، و شايد آن مفسرى هم كه حكم را به فهم تفسير كرده نظرش همين بوده است، بنا بر اين معناى آيه اين مى‌شود: ما به او علم به معارف حقيقى داديم در حالى كه او كودكى نابالغ بوده.

و جمله:(وَ حَناناً مِنْ لَدُنَّا) عطف است بر حكم، يعنى ما او را حنانى از نزد خود داديم، و حنان به معناى عاطفه به خرج دادن و شفقت كردن است، راغب گفته:[3] از آنجايى كه اشفاق جداى از رحمت فرض ندارد، لذا خداى تعالى از رحمت به حنان تعبير كرده، و فرموده:(وَ حَناناً مِنْ لَدُنَّا) و از همين باب است حنان منان و كلمه: حنانيك به معناى اشفاق بعد از اشفاق است.

و در آيه شريفه حنان به رحمت تفسير شده‌[4] و شايد مراد به آن نبوت و يا ولايت باشد نظير قول نوح (ع) كه فرمود:(وَ آتانِي رَحْمَةً مِنْ عِنْدِهِ)[5] و قول صالح كه فرمود:

(وَ آتانِي مِنْهُ رَحْمَةً)[6] كه در هر دو جا مقصود از رحمت نبوت است.

بعضى‌[7] ديگر حنان را به محبت تفسير كرده‌اند، و شايد منظور از آن محبت مردم نسبت به او است هم چنان كه در باره موسى فرموده كه ما محبت تو را در دل‌ها انداختيم:(وَ أَلْقَيْتُ عَلَيْكَ مَحَبَّةً مِنِّي)[8] كه خواسته باشد در باره يحيى (ع) هم بفرمايد او را چنان‌

[1] تا آيات تو را برايشان بخواند و كتاب و حكمت تعليمشان دهد و پاكشان سازد. سوره بقره، آيه 129

[2] تا بر ايشان آيات او را بخواند و پاكشان نموده كتاب و حكمتشان تعليم دهد. سوره جمعه، آيه 2.

[3] مفردات راغب، ماده حن .

[4] مجمع البيان، ج 6، ص 506 به نقل از ابن عباس و قتاده.

[5] از ناحيه خود رحمتى به من ارزانى داشت. سوره هود آيه 28.

[6] سوره هود، آيه 63.

[7] مجمع البيان، ج 6، ص 506 به نقل از عكرمه.

[8] سوره طه، آيه 31.