و چه بسا از مفسرين‌[1] كه گفته‌اند: منظور از اين تعبير حقيقت معناى صعيد جرز است، نه معناى كنايه‌اى، و معنايش اين است كه و هر آن زينتى كه بر زمين است را مجددا با خاك يكسان خواهيم كرد و زمين را به نحوى قرار خواهيم داد كه نه چيزى روئيدنى در آن باشد، و نه چيزى بر زمين موجود باشد.

و جمله (ما عَلَيْها)- آنچه بر روى آن است از قبيل به كار بردن اسم ظاهر در جاى ضمير است و گرنه جا داشت بفرمايد و انا لجاعلوه شايد خواسته است عنايت بيشتر به وصف بودنش بر زمين را افاده كند.

بحث روايتى [ (رواياتى در تفسير جملات‌(لِيُنْذِرَ بَأْساً شَدِيداً)،(فَلَعَلَّكَ باخِعٌ نَفْسَكَ ...) و(لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا))]

در تفسير عياشى از برقى روايت كرده كه او بدون ذكر سند از ابى بصير از امام باقر (ع) روايت كرده كه در ذيل جمله (لِيُنْذِرَ بَأْساً شَدِيداً مِنْ لَدُنْهُ‌) فرموده: مقصود از باس شديد على (ع) است كه از طرف رسول خدا 6 مامور به كشتن دشمنانش گرديد[2].

مؤلف: اين روايت را ابن شهر آشوب‌[3] هم از امام باقر و امام صادق (ع) نقل كرده است، ليكن معنايش اين نيست كه آيه شريفه در اين خصوص نازل شده، بلكه منظور اين است كه يكى از عذابهاى شديد داستان على (ع) است.

و در تفسير قمى در حديث ابى الجارود از امام باقر (ع) آورده كه در تفسير آيه‌(فَلَعَلَّكَ باخِعٌ نَفْسَكَ) فرموده: يعنى بكشى خود را در اثر مخالفت ايشان، و در باره كلمه اسفا فرموده: يعنى از حزن و اندوه‌[4] و در الدر المنثور است كه ابن جرير، ابن ابى حاتم، ابن مروديه و حاكم در تاريخ از ابن عمر روايت كرده‌اند كه رسول خدا 6 آيه‌(لِنَبْلُوَهُمْ أَيُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا) را تلاوت فرمود، من پرسيدم: يا رسول اللَّه معناى آن چيست؟ فرمود: يعنى تا آنكه شما

[1] روح المعانى، ج 15، ص 207 و مجمع البيان، ج 6، ص 450.

[2] تفسير عياشى، ج 2، ص 321.

[3] مناقب ابن شهر آشوب.

[4] تفسير قمى، ج 2، ص 31.