نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 13 صفحه : 278
اشكال اين قول اين است كه هر چند اين تعميم
صحيح است ليكن ارجاع سؤال به پرسش از حدوث و قدم روح و معنا كردن جواب به طورى كه
با اين سؤال جور و مناسب در آيد ادعايى است بدون دليل و لفظ آيه هيچ دلالتى بر آن
ندارد.
مفسرين، گذشته از اين اختلاف، اختلاف ديگرى در معناى(قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي) دارند كه آيا اين جواب، جواب مثبتى است، يا آنكه طفره رفتن از جواب
و توجه نكردن به سؤال است، وجوه و اقوالى كه در معناى روح نقل كرديم از نظر مناسبت
با اين دو قول مختلفند، پارهاى از آن اقوال با قول اول مناسبند، و پارهاى ديگر
با قول دوم، كه اگر دقت فرموده باشيد ما در نقل هر يك از آن اقوال اشاره به اين
جهت نيز كردهايم.
سپس اختلاف ديگرى كردهاند كه مخاطبين به اين آيه چه كسانى هستند؟ و
اينكه مىفرمايد: شما از علم بهرهاى داده نشدهايد مگر اندكى آيا
مخاطب به آن قوم يهود است و يا قريش؟- البته اگر قريش باشند قطعا يهوديها يادشان
دادهاند كه از رسول خدا 6 چنين سؤالى بكنند- و يا آنكه مخاطبين به آن رسول خدا
6 و ساير مردمند؟ مناسبتر به سياق آيات اين است كه مخاطبين به خطاب(وَ ما أُوتِيتُمْ)
يهود باشد، و جمله مذكور تتمه كلام رسول خدا 6 باشد، و هم ايشان پرسش مذكور را
كرده باشند، چون در عصر رسول خدا 6 يهود معروف به علم و دانش بودهاند، و در اين
كلام و خطاب هم مختصر علمى براى آنان اثبات كرده.
و اما قريش و كفار عرب كه در پارهاى آيات قرآن از ايشان با جمله(الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ)
تعبير شده مردمى جاهل بودهاند.
كلامى است متصل به ما قبلش، زيرا آيه قبلى اگر چه متعرض مطلق روح بود
كه خود داراى مراتب مختلفى است اما بر حسب سياق آيات مورد بحث كه در باره قرآن
گفتگو داشت مىفهميم كه مقصود از آن خصوص آن روحى است كه از آسمان بر رسول خدا 6
نازل مىشود و قرآن را به او القاء مىكرد.
و بنا بر اين، معناى آيه مورد بحث- و خدا داناتر است- چنين خواهد شد
آن روح كه بر تو نازل مىشود و قرآن را به امر ما به تو القاء مىكند از تحت قدرت
ما خارج نيست و قسم مىخورم كه اگر بخواهيم همان روح را كه كلمه القاء شده ما به
تو است، از بين مىبريم، آن وقت است كه ديگر كسى را كه به نفع تو و عليه ما وكيل
به آن باشد نخواهى يافت يعنى كسى را نخواهى جست كه از تو دفاع نموده و ما را محكوم
و مجبور به برگرداندن آن نمايد.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 13 صفحه : 278