باب است- و همچنين در دلالت آنها به آدمى مى‌فهماند اين است كه هر چند روايات، آحاد و غير متواتر است، و ليكن قرائن قطعيه همراه دارد كه آدمى را ناگزير از پذيرفتن آنها مى‌كند، چون بطورى كه قرآن كريم تصريح فرموده رسول خدا 6 هر چه كه از قرآن برايش نازل مى‌شده بدون اينكه چيزى از آن را كتمان كند به مردم ابلاغ مى‌كرده، و حتى به مردم ياد مى‌داده و برايشان بيان مى‌كرده، و همواره عده‌اى از صحابه ايشان مشغول ياد دادن و ياد گرفتن بودند كه چطور قرائت كنند، و بيان هر كدام چيست، آن عده كه به ديگران ياد مى‌دادند همان قراء بودند كه بيشترشان در جنگ يمامه كشته شدند.

مردم آن زمان هم رغبت شديدى در گرفتن قرآن و حفظ كردنش داشتند، و اين گرمى بازار تعليم و تعلم قرآن هم چنان ادامه داشت تا آنكه قرآن جمع آورى شد. پس حتى يك روز و بلكه يك ساعت هم بر مسلمانان صدر اول پيش نيامد كه قرآن از ميانشان رخت بر بسته باشد، و آنچه كه بر سر تورات و انجيل و كتابهاى ساير انبياء آمد بر سر قرآن كريم نيامد.

علاوه بر اينكه روايات بى‌شمارى از طريق شيعه و سنى داريم كه رسول خدا 6 بيشتر سوره‌هاى قرآنى را در نمازهاى يوميه و غير آن مى‌خواند، و اين قرآن خواندن در نماز در حضور انبوه جمعيت بود، و در بيشتر اين روايات اسامى سوره‌ها چه مكى و چه مدنى آن برده شده است.

از اينهم كه بگذريم رواياتى در دست است كه مى‌رساند هر آيه‌اى كه مى‌آمده رسول خدا 6 مامور مى‌شده آن را در چه سوره‌اى و بعد از چه آيه‌اى جاى دهد، مانند روايت عثمان بن ابى العاص كه ما آن را در تفسير آيه‌(إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ)[1] نقل مى‌كنيم كه رسول خدا 6 فرمود: جبرئيل اين آيه را برايم آورد و دستور داد آن را در فلان جاى از سوره نحل قرار دهم‌[2].

و نظير اين روايت رواياتى است كه مى‌رساند رسول خدا 6 سوره‌هايى را كه آياتش به تدريج نازل شده بود خودش مى‌خواند، مانند سوره آل عمران و نساء و غير آن. پس، از اين روايات آدمى يقين مى‌كند كه آن جناب بعد از نزول هر آيه‌

[1] سوره نحل، آيه 90.

[2] الدر المنثور، ج 4، ص 128 و الاتقان، ج 1، ص 60.