نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 11 صفحه : 101
احتمال هم دارد كه
مقصود از آن قرآن نباشد، بلكه لوح محفوظ بوده باشد.
[اشاره به
اينكه انزال وحى در قالب لفظ و به زبان عربى در حفظ و ضبط آيات الهى دخيل و مؤثر بوده
است 101]
(إِنَّا أَنْزَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ) ضمير
انزلناه به كتاب برمىگردد، چون كتاب مشتمل است بر آيات الهى و معارف حقيقى.
و انزال كتاب به صورت قرآن و عربى بدين معنا است كه آن را در مرحله انزال به لباس
قرائت عربى درآورديم، و آن را الفاظى خواندنى مطابق با الفاظ معموله نزد عرب قرار
داديم، هم چنان كه در آيه ديگرى در اين باره فرموده:(إِنَّا
جَعَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِيًّا لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ وَ إِنَّهُ فِي أُمِّ
الْكِتابِ لَدَيْنا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ)[1].
و جمله(لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ) از قبيل توسعه خطاب و عموميت دادن به آن است،
زيرا سوره با خطاب به شخص رسول خدا 6 افتتاح شده و فرموده:(تِلْكَ
آياتُ الْكِتابِ) و بعدا هم باز خطاب به شخص ايشان مىشود و مىفرمايد:(نَحْنُ نَقُصُّ عَلَيْكَ).
بنا بر اين،
معناى آيه- و اللَّه اعلم- اين مىشود: ما اين كتاب مشتمل بر آيات را در مرحله
نزول ملبس به لباس و واژه عربى و آراسته به زيور آن واژه نازل كرديم تا در خور
تعقل تو و قوم و امتت باشد، و اگر در مرحله وحى به قالب الفاظ خواندنى درنمىآمد،
و يا اگر درمىآمد به لباس واژه عربى ملبس نمىشد، قوم تو پى به اسرار آيات آن
نمىبردند و فقط مختص به فهم تو مىشد، چون وحى و تعليمش اختصاص به تو داشت.
و اين خود
دلالت مىكند بر اينكه الفاظ كتاب عزيز به خاطر اينكه تنها و تنها وحى است و نيز
به خاطر اينكه عربى است توانسته است اسرار آيات و حقايق معارف الهى را ضبط و حفظ
كند. و به عبارت ديگر در حفظ و ضبط آيات الهى دو چيز دخالت دارد، يكى اينكه وحى از
مقوله لفظ است، و اگر معانى الفاظ وحى مىشد و الفاظ حاكى از آن معانى، الفاظ رسول
خدا 6 مىبود- مثلا مانند احاديث قدسى- آن اسرار محفوظ نمىماند.
دوم اينكه
اگر به زبان عربى نازل نمىشد و يا اگر مىشد ولى رسول خدا آن را به لغت ديگرى
ترجمه مىكرد پارهاى از آن اسرار بر عقول مردم مخفى مىماند، و دست تعقل و فهم
بشر به آنها نمىرسيد.
آرى، اين
معنا بر صاحبان نظر و متدبرين در آيات كريمه قرآنى پوشيده نيست كه خداوند متعال در
اين آيات چه اندازه نسبت به الفاظ آن عنايت به خرج داده، و آن را به دو دسته
[1] به درستى كه ما قرآن را با زبان عربى مقرر داشتيم تا اينكه
شما تعقل كنيد و همانا اين كتاب در ام الكتاب نزد ما بسيار بلند پايه و محكم است.
سوره زخرف، آيه 2- 4.
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 11 صفحه : 101