بحث روايتى [ (رواياتى چند در مورد درخواست قرآنى ديگر توسط مشركين، مكر كردن با خدا، دار السلام و ...)]

در تفسير قمى در ذيل جمله‌(قالَ الَّذِينَ لا يَرْجُونَ لِقاءَنَا ائْتِ بِقُرْآنٍ غَيْرِ هذا ...) آمده كه قريش به رسول خدا 6 گفتند: يا رسول اللَّه! قرآنى ديگر غير اين قرآن بياور، براى اينكه تو اين قرآن را از يهود و نصارى آموخته‌اى. در پاسخ آنان اين دستور رسيد كه به ايشان بگو: اگر خدا مى‌خواست اين قرآن را نفرستد من آن را بر شما تلاوت نمى‌كردم، و اصلا نسبت به آن داناتر از شما نبودم، چون من قبل از اينكه مورد وحى قرار گيرم چهل سال در بين شما زندگى كردم، و در مدت چهل سال يك كلمه از قرآن سخن نگفتم، تا آنكه قرآن به من وحى شد.[1] مؤلف: در انطباق مضمون اين حديث با آيه، خفايى هست، و خيلى روشن نيست.

علاوه بر اين، در اين روايت آمده كه قريش عرض كردند: يا رسول اللَّه با اينكه رسالت آن جناب را قبول نداشتند. و در تفسير عياشى از منصور بن حازم از امام صادق (ع) روايت شده كه فرمود: رسول خدا 6 همواره مى‌فرمود:(إِنِّي أَخافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ)، تا آنكه سوره فتح نازل شد، كه بعد از آن ديگر اين كلام را تكرار نكرد.[2] مؤلف: اين روايت هم خالى از اشكال نيست.[3] و در الدر المنثور است كه بيهقى- در كتاب دلائل- از عروه روايت كرده كه گفت:

[1] تفسير قمى، ط. نجف، ج 1، ص 309.

[2] تفسير عياشى، ج 2، ص 120.

[3] براى اينكه از آن بر مى‌آيد كه رسول خدا6 خود را در معرض عصيان مى‌ديده و به خدا پناه مى‌برده از اينكه او را عصيان كند و گرفتار عذاب يوم عظيم شود، ولى همين كه در سوره فتح شنيد كه خدا وعده داده كه‌(لِيَغْفِرَ لَكَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِكَ وَ ما تَأَخَّرَ) و اطمينان يافت كه خداى تعالى او را نه در ازاى گناهان گذشته‌اش عذاب مى‌كند. و نه در مقابل گناهان آينده‌اش، لذا آن كلمه را ديگر تكرار نكرد، در حالى كه معناى آن كلمه و آن آيه اين نيست كه رسول خدا6 در معرض گناه قرار داشته بلكه معنايش اين است كه شما مشركين از من توقع نكنيد كه قرآن را از آنچه هست تغيير دهم، من از عذاب روزى عظيم مى‌ترسم، و اين كلام در عين اينكه جدى و درست است، معنايش اين نيست كه آن جناب در معرض گناه قرار دارد، آيه سوره فتح هم به معناى آمرزش گناهان اصطلاحى نيست بلكه معناى ديگرى دارد كه در تفسير آن سوره مى‌آيد- ان شاء اللَّه تعالى.( مترجم)