نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 544
زندگيش را تامين
مىكند و ديگرى از جهت آنچه كه به عنوان بها مىپردازد، در جهت اول احتياجش آن طور
كه بايد برآورده نمىشود و در جهت دوم پولى بيشتر از آنچه گرفته است مىپردازد،
پول زايدى كه در به دست آوردنش تلاشها كرده و خود را خسته نموده است، در نتيجه
ديگر نمىتواند به اصابه و درستى نظر و حسن تدبير خود اعتماد كند، و در مسير زندگى
دچار خبط و سرگيجه مىشود و اين خود فساد است.
حال اگر اين
فساد از يك نفر و دو نفر تجاوز نموده و در كل افراد شيوع يابد فساد در مجتمع شيوع
يافته و چيزى نمىگذرد كه وثوق و اعتماد به يكديگر را از دست داده، امنيت عمومى از
آن جامعه رخت بر مىبندد و اين خود نكبتى است عمومى كه صالح و طالح (غير صالح)، و
كمفروش و غير كمفروش را به يك جور دامنگير مىشود و اجتماعشان بر اساس نيرنگ و
افساد حيات اداره مىشود نه بر اساس تعاون براى تحصيل سعادت، و لذا خداى تعالى
مىفرمايد:(وَ أَوْفُوا الْكَيْلَ إِذا كِلْتُمْ وَ زِنُوا
بِالْقِسْطاسِ الْمُسْتَقِيمِ ذلِكَ خَيْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْوِيلًا).[1]
[سودهاى
حاصل از كم فروشى و تضييع حقوق ديگران براى مؤمنين، خير بشمار نمىرود. بلكه بهره
خدايى و رزق حلال (بقية اللَّه) براى مؤمنان بهتر است]
(بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ وَ ما أَنَا
عَلَيْكُمْ بِحَفِيظٍ) كلمه بقيه به معناى باقى است و
مراد از آن، سودى است كه از معامله براى فروشنده بعد از تمام شدن معامله باقى
مىماند و آن را در مصارف زندگى و در حوايجش خرج مىكند، گو اينكه مبادله در اولين
بار كه باب شد براى اين نبود كه صاحب كالا در معامله چيزى اضافه بر ارزش كالا
بگيرد، و به اصطلاح سود ببرد، الان هم قصد اولى متعاملين اين نيست بلكه قصد اول
اين است كه مثلا زارعى كه حاصل خود را برداشته زايد بر مقدار احتياج خود و
خانوادهاش را بدهد و در ازاى آن چيزهايى كه ديگران به دست آورده و بيش از مقدار
حاجتشان دارند بگيرد تا در نتيجه همه افراد مجتمع همه حوايج ضرورى خود را دارا
شوند قصد اولى از مبادله اين بوده و اكنون نيز همين است ولى رفته رفته عمل دادوستد
حرفهاى شد به نام تجارت، و افرادى اين را كار رسمى و ممر معيشت خود كردند يعنى يك
كالا و يا انواع مختلفى كالا را از ديگران مىخرند (نه اينكه خود بسازند و توليد
كنند) و آن گاه آن را با بهايى بيشتر در اختيار ديگران (كه به آن متاعها احتياج
دارند) قرار مىدهند و از بهاى بيشتر هر كالا مقدارى به سرمايه خود مىافزايند،
ديگران نيز به دادن آن بهاى بيشتر راضى هستند زيرا او در تهيه انواع مختلف كالا
(از نقاط دور و نزديك و همچنين در نگهدارى و توزيع آن بين مشتريهايش) زحمت مىكشد
[1] و چون چيزى را با ترازو و يا كيل مىسنجيد به سنگ تمام و با
ترازوى سالم و بى عيب بسنجيد كه اين براى شما بهتر و داراى آثار نيكوتر است.
سوره اسراء، آيه 35
نام کتاب : ترجمه تفسیر المیزان نویسنده : علامه طباطبایی جلد : 10 صفحه : 544