بلكه تنها و تنها كار خداى تعالى است، او است كه مالك امر شما است، و عذابى را كه من به دستور او وعده‌اش را به شما داده‌ام مى‌آورد، پس پروردگار شما او است، و مرجع همه امور شما به سوى او است، و از امر تدبير هيچ چيزى در دست من نيست، حتى تهديدى هم كه من نسبت به شما كرده و گفتم كه اگر ايمان نياوريد به عذابى اليم گرفتار مى‌شويد، و پيشنهادى كه شما به من مى‌كنيد كه آن عذاب را بياورم هيچ تاثيرى در ساحت كبريايى خداى تعالى ندارد، پس اگر بخواهد آن عذاب را مى‌آورد، و اگر نخواست نمى‌آورد.

از اينجا روشن مى‌شود كه جمله ان شاء از لطيف‌ترين قيود در اين مقام است كه حق تنزيه ساحت مقدس ربوبى را ادا كرده و فهمانده است كه خداى سبحان محكوم به حكم هيچ كس و مقهور به قهر هيچ چيز نمى‌شود، او هر چه را بخواهد مى‌كند، و هيچ كس ديگرى غير او نيست كه هر چه بخواهد بكند، و اين قيد نظير استثنايى است كه در اواخر همين سوره آمده آنجا كه خداى تعالى فرموده:(خالِدِينَ فِيها ما دامَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ إِلَّا ما شاءَ رَبُّكَ عَطاءً غَيْرَ مَجْذُوذٍ)[1] و جمله‌(وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ) هم تنزيه ديگرى است براى خداى سبحان، و با اين حال جوابى نيز هست از تعجيزى كه كفار نسبت به نوح (ع) كردند، چون ظاهر بى اعتنايى كفار به انذار آن جناب از عذاب اليم اين است كه گويى خواسته‌اند بگويند تو هيچ كارى به ما نمى‌توانى بكنى.

(وَ لا يَنْفَعُكُمْ نُصْحِي إِنْ أَرَدْتُ أَنْ أَنْصَحَ لَكُمْ إِنْ كانَ اللَّهُ يُرِيدُ أَنْ يُغْوِيَكُمْ ...) راغب در مفردات گفته: كلمه نصح به معناى به كار بردن نهايت درجه قدرت خود در عمل و يا سخنى است كه در آن عمل و يا سخن مصلحتى براى صاحبش باشد،- مى‌گويد- اين كلمه از جمله نصحت له الود [2] گرفته شده، و ناصح عسل به معناى عسل خالص است، ممكن هم هست از جمله نصحت الجلد [3] گرفته شده باشد، (چون ناصح نيز مانند ناصح‌

[1] سعادتمندان در بهشت جاودانند و تا وقتى كه آسمانها و زمين پاى بر جا هستند خواهند بود، مگر آنكه مشيت پروردگارت طورى ديگر باشد، و اين عطاء، عطائى است قطع ناشدنى. سوره هود، آيه 108 بطورى كه ملاحظه مى‌شود در عين اينكه وعده قطعى داده و عطاى بهشت را عطائى قطع ناشدنى معرفى مى‌كند، در عين حال همين حكم قطعى را معلق به مشيت خود فرموده. مترجم

[2] دوستى را در باره او به نهايت درجه خلوص رساندم.

[3] پوست را دوختم.